Δήμος Μούτσης: Από το Φράγμα στη ...σιωπή

Κάντε share!

Αναμφισβήτητα ένας από τους μεγαλύτερους συνθέτες της μεταπολεμικής Ελλάδας είναι ο Δήμος Μούτσης. Από τα πρώτα του κιόλας βήματα έδωσε δείγματα υψηλής ποιότητας μελοποιώντας Νίκο Γκάτσο. Με τον τρίτο του δίσκο, τον αριστουργηματικό «Άγιος Φεβρουάριος» σε στίχους Μάνου Ελευθερίου, με βασικό ερμηνευτή τον Δημήτρη Μητροπάνο, κάνει την είσοδο του στην ελίτ των συνθετών και αναφέρεται μόνο κάτω από Θεοδωράκη – Χατζιδάκι, στο ίδιο επίπεδο (αν όχι παραπάνω) με τους Μαρκόπουλο, Ξαρχάκο, Σπανό κλπ. Ο «Άγιος Φεβρουάριος» πάντα συμπεριλαμβάνεται στα καλύτερα ελληνικά άλμπουμ όλων των εποχών και αποτελεί ορόσημο και για την καριέρα του Δημήτρη Μητροπάνου καθώς περιέχει επιτυχίες όπως Άλλος για Χίο τράβηξε, Ο Χάρος βγήκε παγανιά κ.ά.

Ακολουθούν σημαντικοί και πετυχημένοι δίσκοι με αποκορύφωμα την Τετραλογία όπου μελοποιεί Καβάφη, Ρίτσο, Σεφέρη και Καρυωτάκη. Παρόλη την μεγάλη καλλιτεχνική και εμπορική επιτυχία αλλά και την συνεργασία του με την αφρόκρεμα των τραγουδιστών (Μπιθικώτσης, Μοσχολιού, Μητροπάνος, Κόκοτας, Γαλάνη, Καλογιάννης, Μητσιάς, Πρωτοψάλτη κλπ) ο Μούτσης δεν ήταν 100% ικανοποιημένος και αποφασίζει να κάνει ολική στροφή στην καριέρα του.

Χωρίς να υπολογίζει έντεκα χρόνια γεμάτα επιτυχίες επαναπροσδιορίζει την ταυτότητα του και το 1981 μας παρουσιάζει τον νέο του εαυτό με τον εξαιρετικό δίσκο «Φράγμα». Έχει πλέον αλλάξει τα πάντα. Τα τραγούδια του δεν είναι στίχοι κάποιου κλασικού ποιητή αλλά του μοντέρνου ποιητή του περιθωρίου Κώστα Τριπολίτη. Στίχοι δυνατοί, ερμηνευμένοι από τον ίδιο τον Μούτση που κάνει τον ντεμπούτο το ως ερμηνευτής. Τα τραγούδια του δίσκου γίνονται επιτυχίες και ακούγονται μέχρι σήμερα. Ένα από τα τραγούδια του δίσκου είναι το «Δεν λες κουβέντα» που ερμηνεύει ο Μούτσης με την Σωτηρία Μπέλλου συνεχίζοντας αυτό που έκανε ο Σαββόπουλος και ο Ανδριόπουλος, δίνοντας δηλαδή νέα πνοή στην καριέρα της μεγάλης τραγουδίστριας. Η Μπέλλου λέει άλλα δύο τραγούδια στον δίσκο στον οποίο συμμετέχουν ο Λουκιανός Κηλαηδόνης και η Άλκηστις Πρωτοψάλτη. Με το «Φράγμα» ο Μούτσης δείχνει την τάση του να φύγει από το λαϊκό τραγούδι και την μελοποιημένη ποίηση. Θέλει να εξερευνήσει νέους χώρους και ο δίσκος αυτός είναι η ένδειξη των προθέσεών του καθώς περιέχει δείγματα μόνο του χώρου στον οποίο θα κινηθεί στο μέλλον. Delenda Est (Ερηνούλα μου), Φράγμα, Διαδόσεις, Κουβεντούλες με τον Φρόιντ, Δεν λες κουβέντα είναι τα τραγούδια που μας δείχνουν το νέο του ύφος, γραμμένα όμως πάλι από ένας ποιητή, έστω και περιθωριακό. Από την άλλη, Νταλίκα και Στον ίδιο παρονομαστή, αποτελούν δύο υπέροχα λαϊκά τραγούδια με εξαιρετική ενορχήστρωση.

Δυο χρόνια αργότερα η στροφή που ξεκίνησε με το Φράγμα ολοκληρώνεται. Το 1983 κυκλοφορεί το Ενέχυρο. Ένας σημαντικότατος δίσκος στο χώρο του έντεχνου τραγουδιού. Αυτήν τη φορά ο Μούτσης γράφει ο ίδιος τα λόγια των τραγουδιών του τα οποία και ερμηνεύει χωρίς την συμμετοχή κάποιου μεγάλου τραγουδιστή. Το αποτέλεσμα είναι συγκλονιστικό. Ο Μούτσης με την μοναδική φωνή του ερμηνεύει όπως κανείς άλλος, τραγούδια που άντεξαν στο χρόνο και επηρέασαν πολλές γενιές. «Οι Γκόμενες» γίνεται ραδιοφωνικό σουξέ για πολύ καιρό, ενώ και τα υπόλοιπα τραγούδια ακούστηκαν και ακούγονται αρκετά (Απολογία, Κύριε Τζαφόλια, Έχω ένα Θεό, Γουόκμαν, Νέα Υόρκη). Ειδική αναφορά πρέπει να γίνει στο κομμάτι «Αντώνης Β.» όπου πραγματικά ο Μούτσης ξεπερνάει τον εαυτό του και ξεδιπλώνει όλο το στιχουργικό του ταλέντο γράφοντας ένα ρέκβιεμ για τον Αντώνη Β. ο οποίος αυτοπυρπολήθηκε.

Τέσσερα χρόνια αργότερα στην ακμή της δεκαετίας του ’80 ο Δήμος Μούτσης κυκλοφορεί έναν δίσκο με τον προβοκατόρικο τίτλο «Να!…». Πρόκειται φυσικά για μια ακόμη υψηλού επιπέδου δουλειά με τραγούδια διαμάντια όπως Το Όνειρο, Μια φυσαρμόνικα που κλαίει, Να!…, Μην το ψάχνεις δεν πειράζει. Για άλλη μια φορά γράφει τα λόγια και τραγουδάει μόνος του. Συνεχίζει στο ίδιο προσωπικό και μοναχικό ύφος και το κοινό ανταποκρίνεται 100% δείχνοντας ότι διψάει για στίχους με νόημα ακόμα και στίχους δύσκολους. Στην ουσία αυτά που γράφει ο Μούτσης είναι ποίηση και η ερμηνεία τους μπορεί να αποδωθεί μόνο από τον ίδιο.

Το 1990 ο Μούτσης μας εκπλήσσει καθώς συνεργάζεται με την κορυφαία τραγουδίστρια Νανά Μούσχουρη στον καινούριο του δίσκο «Ταξιδιώτης του παντός». Ενώ λοιπόν, γράφει ξανά ο ίδιος του στίχους σε όλα τα τραγούδια του προτιμά να τα τραγουδήσει η Μούσχουρη και όχι ο ίδιος, εκτός από το ομώνυμο τραγούδι που ερμηνεύει παρέα με την Μούσχουρη και είναι το καλύτερο του δίσκου. Τα τραγούδια είναι πολύ καλά αλλά για κάποιο λόγο δεν γίνονται αποδεκτά από το κοινό. Ίσως η παρουσία της Μούσχουρη έπαιξε αρνητικό ρόλο, καθώς αντιπροσώπευε μια άλλου είδους μουσική που δεν ήταν η αγαπημένη του συγκεκριμένου κοινού που άκουγε εκείνη την εποχή Δήμο Μούτση.

Λίγος καιρός πέρασε και ο Μούτσης κυκλοφορεί το 1994 τον τελευταίο στούντιo δίσκο του με τον τίτλο «Για πούλημα λοιπόν». Φυσικά, γράφει ο ίδιος τους στίχους που κινούνται στο γνώριμο ύφος. Η τελευταία του αυτή δουλειά, είναι εξαιρετικά αδικημένη καθώς είναι ένας πραγματικά δυνατός δίσκος, που δεν προβλήθηκε καθόλου. Ο Μούτσης ασκεί μια πολιτική αλλά και κοινωνική κριτική. Ξεχωρίζουν τα «Για πούλημα λοιπόν», «Δεν έχω μέσον» και «Κάτι τρέχει», ενώ κανένα από τα κομμάτια δεν υστερεί.

Το 1999 είναι η τελευταία δισκογραφική εμφάνιση του Δήμου Μούτση με τον διπλό δίσκο «Ηρώδειο» όπου περιέχει την ζωντανή ηχογράφηση της μεγάλης συναυλίας του συνθέτη με την συμμετοχή του Μητροπάνου, της Γαλάνη και της Τζούλιας Σουγκλάκου. Και μετά η σιωπή… Στις ελάχιστες και σπάνιες συνεντεύξεις του είχε πει ότι ετοιμάζει νέο δίσκο αλλά δυσκολευόταν με τους στίχους… Τελικά φαίνεται ότι η απογοήτευση την οποία αναμφισβήτητα εκφράζει στον «Για πούλημα λοιπόν», υπάρχει ακόμη…

Στην ουσία οι πέντε αυτοί δίσκοι (Φράγμα, Ενέχυρο, Να!…, Ταξιδιώτης του Παντός, Για πούλημα λοιπόν) αποτελούν μια ενότητα τραγουδιών και είναι οι καλύτερες στιγμές στην καριέρα αυτού του μεγάλου μουσικού, συνθέτη, στιχουργού, ερμηνευτή. Ελπίζουμε, σύντομα να ακούσουμε τα καινούρια του τραγούδια…