Μάνος Χατζιδάκις
Η εποχή της Μελισσάνθης
Κύκλος Μάνος Χατζιδάκις
Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
4, 5 Νοεμβρίου 2017 / 20.00
Μουσική διεύθυνση Λουκάς Καρυτινός
Σολίστ Θεοδώρα Μπάκα, Γιώργος Περρής, Σταύρος Νιφοράτος
Εικαστική εγκατάσταση: Γιάννης Κουνέλλης (Sipario – Uscite)
Ο τριετής Κύκλος Μάνος Χατζιδάκις της Εθνικής Λυρικής Σκηνής ξεκινά στις 4 και 5 Νοεμβρίου 2017 με έναν εμβληματικό κύκλο τραγουδιών, την Εποχή της Μελισσάνθης, μια μουσική αυτοβιογραφία βασισμένη σε ποιήματα του συνθέτη, στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ.
Ο Μάνος Χατζιδάκις αφιέρωσε την Εποχή της Μελισσάνθης (έργο 37) στη μνήμη της μητέρας του. Πρόκειται για μια καντάτα για ώριμη γυναικεία φωνή, δύο νεανικές ανδρικές, μεικτή και παιδική χορωδία, ορχήστρα δωματίου και στρατιωτική μπάντα, με βασικό μουσικό όργανο το μπουζούκι.
Η Μελισσάνθη είναι ένα βαθιά πολιτικό έργο με υψηλή ποιητική διάσταση. Στον επίλογο του σημειώματός του, ο Χατζιδάκις αναφέρει: “Η εποχή της Μελισσάνθης τέλειωσε. Σήμερα ζω για πάντα το χαμό της. Κι ο κόσμος μας δεν πάει να γίνει καλύτερος. Με όλα όμως αυτά, δε θέλω να δώσω ιστορικές διαστάσεις στη Μελισσάνθη και στην εποχή της. Επιθυμώ να καταγράψω μόνο, την προσωπική μου περιπέτεια και συμμετοχή στην πρόσφατη ιστορία του κόσμου, έτσι καθώς την έζησα μέσ’ από το σπίτι μου και μέσα από την πόλη που εξακολουθώ να ζω”.
Το θέμα της Μελισσάνθης άρχισε να απασχολεί τον συνθέτη από το 1945. Ωστόσο, η πρώτη εικόνα του έργου σχηματίζεται το 1965, όταν ο Χατζιδάκις γράφει το ποίημα “Η Εποχή της Μελισσάνθης”, που περιλαμβάνεται στην ποιητική συλλογή Μυθολογία. Τα κεντρικά μέρη του ποιήματος αυτού θα αποτελέσουν τον πυρήνα του μουσικού έργου, το οποίο ο συνθέτης ξεκίνησε να συνθέτει το 1970, στην Αμερική. Η Εποχή της Μελισσάνθης απασχόλησε τον συνθέτη επί μία δεκαετία – περισσότερο από κάθε άλλο έργο του, μετά την Αμοργό. Το έργο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1980 στο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά, και κυκλοφόρησε το ίδιο έτος σε διπλό άλμπουμ από τη δισκογραφική εταιρία ΝΟΤΟΣ της Lyra.
Η Εθνική Λυρική Σκηνή και ο Γιώργος Χατζιδάκις θα παρουσιάσουν στις 4 και 5 Νοεμβρίου μια νέα ανάγνωση του έργου σε μουσική διεύθυνση του διακεκριμένου αρχιμουσικού της ΕΛΣ Λουκά Καρυτινού και με σολίστ τρεις νέους ερμηνευτές, τη μεσόφωνο Θεοδώρα Μπάκα και τους ερμηνευτές Γιώργο Περρή και Σταύρο Νιφοράτο, ο οποίος επελέγη μετά από ακροάσεις που προκήρυξε η ΕΛΣ για τον κύκλο Χατζιδάκι.
Κατά την παρουσίαση της Μελισσάνθης, στη σκηνή της Αίθουσας Σταύρος Νιάρχος θα στηθεί το έργο Sipario – Uscite (Αυλαία – Έξοδοι) του διεθνώς αναγνωρισμένου Έλληνα εικαστικού Γιάννη Κουνέλλη. Με αυτό το έργο, η Εθνική Λυρική Σκηνή επιθυμεί να αποτίσει και έναν φόρο τιμής στον σπουδαίο Έλληνα εικαστικό της διασποράς, ο οποίος έφυγε από τη ζωή τον Φεβρουάριο του 2017. Το έργο αυτό, δημιουργήθηκε το 1981, λίγους μήνες μετά την πρώτη παρουσίαση της Εποχής της Μελισσάνθης, και συνδέει τον θεατή με την εύθραυστη μνήμη της “γυάλινης γυναίκας”, εν προκειμένω τη μορφή της Μελλισάθνης.
Η Θεοδώρα Μπάκα είναι απόφοιτος των Τμημάτων Όπερας και Μουσικής δωματίου της Ανώτατης Ακαδημίας Μουσικής και Θεάτρου του Αννοβέρου (Γερμανία). Έχει συνεργαστεί με ΕΛΣ, ΟΜΜΑ, ΟΜΜΘ, τα λυρικά θέατρα Περμ (Ρωσία), Λισαβόνας, Φερράρας, σε έργα του λυρικού ρεπερτορίου από το πρώιμο μπαρόκ ως και τη σύγχρονη όπερα. Έχει συμπράξει με ΚΟΑ, Καμεράτα, Ορχήστρα των Χρωμάτων, Μουσικά Σύνολα ΕΡΤ, Complesso Barocco, Latinitas Nostra. Εμφανίζεται διεθνώς τραγουδώντας παλαιά μουσική, τραγούδια (Lieder) και έργα σύγχρονων δημιουργών.
– Κύκλος Μάνος Χατζιδάκις 2017/18 – Συναυλίες στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος και στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ
«Μ’ επηρεάσανε βαθιά ο Ερωτόκριτος, ο Στρατηγός Μακρυγιάννης, το Εργοστάσιο του Φιξ, ο Χαράλαμπος του «Βυζαντίου», το υγρό κλίμα της Θεσσαλονίκης και τα άγνωστα πρόσωπα που γνώριζα τυχαία και παρέμειναν άγνωστα σ’ όλα τα χρόνια τα κατοπινά. Στην κατοχική περίοδο συνειδητοποίησα πόσο άχρηστα ήτανε τα μαθήματα της Μουσικής, μια και μ’ απομάκρυναν ύπουλα απ’ τους αρχικούς μου στόχους που ήταν να επικοινωνήσω, να διοχετευθώ και να εξαφανιστώ, γι’ αυτό και τα σταμάτησα ευθύς μετά την Κατοχή. Έγραψα ποιήματα και πολλά τραγούδια, και ασκήθηκα ιδιαίτερα στο να επιβάλλω τις απόψεις μου με δημοκρατικές διαδικασίες, πράγμα που άλλωστε με ωφέλησε τα μέγιστα σαν έγινα υπάλληλος τα τελευταία χρόνια», Μ.Χ..
Ασυμβίβαστος και πρωτοπόρος, εχθρός της σοβαροφάνειας και των παγιωμένων αντιλήψεων, λάτρης της «νεότητας» και της συνεχούς αμφισβήτησης και με όπλο του την ελληνική αλλά και την οικουμενική παιδεία, ο Μάνος Χατζιδάκις συνέδεσε τη λόγια με τη λαϊκή μουσική, δημιουργώντας έτσι έναν «νέο» ήχο, ένα «νέο» τραγούδι, που έχει τις ρίζες του τόσο στην Ανατολή όσο και στη Δύση.
Η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει ένα μοναδικό αφιέρωμα στον «μεγάλο ερωτικό» της ελληνικής μουσικής δημιουργίας, τον αξεπέραστο Μάνο Χατζιδάκι. Σε συνεργασία με τον γιο του Γιώργο Χατζιδάκι, από το 2017 έως το 2020 η ΕΛΣ θα παρουσιάσει «εκείνα που ξεχάσαμε, αλλά και αυτά που δεν γνωρίσαμε».
Παράλληλα με την επανασύσταση και παρουσίαση του σπουδαίου έργου του Χατζιδάκι, στις δύο σκηνές της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ θα ερμηνευτούν επίσης ανέκδοτα έργα του.
Κύκλοι τραγουδιών, πιανιστικά έργα, σουίτες, έργα για μπαλέτο, οπερατικά, μεταγραφές θα ερμηνευτούν από τα σύνολα της ΕΛΣ (Ορχήστρα, Χορωδία, Παιδική Χορωδία) και από διακεκριμένους και νεότερους ερμηνευτές.
Επιθυμία της ΕΛΣ δεν είναι απλώς να τιμήσει τον συνθέτη και διανοητή Μάνο Χατζιδάκι, αλλά κυρίως να φέρει το έργο του στο σήμερα, να το κάνει κτήμα της καθημερινής μας ζωής, να το συστήσει στις νεότερες γενιές, να το ηχογραφήσει εκ νέου, να το επαναπροσδιορίσει, να το διασκευάσει και να του προσδώσει μια νέα περίοδο ακμής και διαχρονικότητας.
Στην πρώτη καλλιτεχνική περίοδο 2017/18, στο πλαίσιο του αφιερώματος θα παρουσιαστούν, μεταξύ άλλων, οι νέες ερμηνείες πάνω στα έργα Η Εποχή της Μελισσάνθης (Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος), τα σπουδαία πιανιστικά έργα Για μια μικρή λευκή αχιβάδα, Το καταραμένο φίδι, Ιονική Σουίτα, Ερημία, Ρυθμολογία, Έξι λαϊκές ζωγραφιές, Ρώμη Νο1 & Ρώμη Νο2 (ανέκδοτα), καθώς και τα έργα 15 Εσπερινοί, Μυθολογία, Ο σκληρός Απρίλης του ’45, Πασχαλιές μέσα από τη νεκρή γη (Εναλλακτική Σκηνή).
O ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΝΘΗΣ
στην μητέρα μου, στην ιερή της μνήμη Μ.Χ.
Μία πρώτη ανάγνωση. Λίγο μετά τον πόλεμο, είδα σε μια εφημερίδα – κ ί τ ρ ι ν η τη θυμάμαι, σαν όλες τις εφημερίδες– μια είδηση χαμένη μέσα στις πολλές, απ’ την κατεστραμμένη Γερμανία. Έλεγε για μια γυναίκα που ο πόλεμος της είχε αρπάξει όλους τους δικούς της και για να επιζήσει έρημη καθώς ήταν, πουλούσε έρωτα μες στο ερειπωμένο υγρό λιμάνι του Αμβούργου. Και ένα βράδυ, όπως τριγύριζε στους σκοτεινούς δρόμους του λιμανιού, γνωρίζει έναν στρατιώτη, νέο παιδί και άρρωστο σχεδόν, που επέστρεφε απ’ την αιχμαλωσία. Πηγαίνουν για έρωτα σ’ ένα φτηνό ξενοδοχείο και πάνω στο κρεβάτι, από ένα φυλαχτό που είχε κρεμασμένο στον λαιμό του, τον αναγνώρισε – ήταν o γιος της. Τρέχει έξαλλος αυτός και πνίγεται στα κρύα νερά του λιμανιού. Κι εκείνη, που το μυαλό της σάλεψε, απόμεινε τρελή ν’ αποζητάει το γιο της στο λιμάνι. Εδώ τελειώνει η είδηση. Πώς ήρθε τ’ όνομα της Μελισσάνθης μέσα μου ξαφνικά; Μια γυάλινη ηρωίδα του μεσοπολέμου, να παίρνει έτσι αυθαίρετα την όψη μιας τρελής μητέρας, ερωμένης κι αδερφής μες στα ερείπια μιας κατεστραμμένης πόλης; Η ιστορία αυτή άφησε μέσα μου μια ταραχή ως τώρα, που τελείωσα την εποχή της Μελισσάνθης, χωρίς να ξέρω αν τέλειωσα και με το πρόσωπό Της.
Δεύτερη ανάγνωση. Χρονικό ενός καιρού, οι πρώτες μέρες της απελευθέρωσης, με ανεξίτηλες αυτοβιογραφικές εικόνες. Σαν το ρολόι στο καπηλειό με τους δύο φίλους που ζητάν δραματικά κι επίμονα να σταματήσουνε το Χρόνο, ή εκείνο το φίλο που τον χάσαμε σχεδόν παιδί – τον λέγαν Έκτορα Οικονομίδη και ήταν είκοσι χρονών όταν τον τύφλωσαν και τον θανάτωσαν οι Γερμανοί στο Χαϊδάρι, αφού βέβαια τον πρόδωσαν οι «εθνικόφρονες» εκείνου του καιρού. Και εικόνες άπειρες με σιδεριές από κατεστραμμένα σπίτια σαν χέρια αιχμηρά που να ζητάν ελεημοσύνη από τον ουρανό. Και μάνες να γυρεύουν τα παιδιά τους πάνω στις καμένες στέγες μ’ ένα πλήθος που να κραυγάζει έξαλλα κι αλλοπρόσαλλα συνθήματα. Μες στον αλαλαγμό, ρωτούσαμε και ψάχναμε να βρούμε τη Μελισσάνθη, σύμβολο ιδανικών αλλοτινών καιρών. Μα η Μελισσάνθη δε βρισκόταν πουθενά. Γιατί αν την βρίσκαμε, ίσως να μην επέτρεπε τους φόνους του Τζων Κέννεντυ και του Λούθηρου Κινγκ. Δε θα ‘φηνε να γίνει το Βιετνάμ χώρα της βίας και της χαμένης ανθρωπιάς, τη Χιλή να αιμορραγεί στη δύση του Ηλίου και την Αργεντινή να χορεύει ταγκό με το ρυθμό των πολυβόλων. Οι νέοι της Αμερικής του ‘60, ανακάλυψαν τον Ντέμιαν και τα νεκρά παιδιά του Μάλερ κι εκείνο το ερωτικό παιδί από τη Βενετία. Όμως η πτώση της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης εξακολουθεί να παρασέρνει τον κόσμο μας στον τελικό του αφανισμό. Και η Μελισσάνθη, αφού τραγούδησε μια τελευταία φορά την τραγική Λιλή Μαρλέν, χάθηκε στα σκοτάδια των καιρών. Οριστικά.
Και μια τρίτη ανάγνωση, ελληνική. H Μελισσάνθη απόμεινε τρελή ν’ αποζητάει μοιρολογώντας τον πνιγμένο γιο της. Πώς βρέθηκε εκείνες τις μέρες στην Αθήνα; – δεν έγινε γνωστό. Όλοι ρωτούσαν, ψάχναν να την βρουν, μαζί μ’ αυτούς κι εγώ, γνωρίζοντας πως ίσως να βρισκόταν κάπου εκεί ανάμεσά μας.
Μάθαμε τέλος πως συνάντησε τυχαία διαδηλωτές, πως την καταδιώξανε, την ποδοπάτησαν και πως της σπάσανε τα κόκαλα. Έτσι στη γη πεσμένη και νεκρή, τη βρήκανε περαστικοί και δίχως προσευχή ή ακολουθία θρησκευτική, τη θάψαν βιαστικά για να προλάβουνε την βραδινή παρέλαση και λαμπαδηφορία. Για την απελευθέρωση. Μια απελευθέρωση που έκρυβε μέσα της ένα θανατερό συμβιβασμό, τη βία και την ενοχή, την προδοσία και τη χωρίς γιατρειά τραυματισμένη ελευθερία. Μία απελευθέρωση που δεν πρόλαβε να γίνει λ α ϊ κ ή. Την κατέγραψαν μ’ ευκολία ε θ ν ι κ ή και την γιορτάζουνε στα Δημαρχεία και στις Νομαρχίες.
«Σου σπάσανε τα κόκαλα τ’ ασθενικά παιδιά μας», αναστροφή του Σολωμικού «Απ’ τα κόκαλα βγαλμένη των Ελλήνων τα ιερά». Πού βρίσκεται η αλήθεια της νεοελληνικής μας ελευθερίας; Βέβαια και στους δύο αυτούς στίχους. Αδιάκοπα, διαδοχικά και παρανοϊκά.
Η εποχή της Μελισσάνθης τέλειωσε. Σήμερα ζω για πάντα το χαμό της. Κι ο κόσμος μας δεν πάει να γίνει καλύτερος. Με όλα όμως αυτά, δε θέλω να δώσω ιστορικές διαστάσεις στη Μελισσάνθη και στην εποχή της. Επιθυμώ να καταγράψω μόνο, την προσωπική μου περιπέτεια και συμμετοχή στην πρόσφατη ιστορία του κόσμου, έτσι καθώς την έζησα μέσ’ από το σπίτι μου και μέσα από την πόλη που εξακολουθώ να ζω.
Μάνος Χατζιδάκις (9 Δεκεμβρίου 1980)
Μάνος Χατζιδάκις
Η εποχή της Μελισσάνθης
Κύκλος Μάνος Χατζιδάκις
4, 5 Νοεμβρίου 2017
Ώρα έναρξης 20.00
Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Μουσική διεύθυνση Λουκάς Καρυτινός
Διεύθυνση Χορωδίας Αγαθάγγελος Γεωργακάτος
Διεύθυνση Μπάντας Πολεμικού Ναυτικού Γεώργιος Τσιλιμπάρης
Διεύθυνση Παιδικής Χορωδίας Κωνσταντίνα Πιτσιάκου
Σολίστ Θεοδώρα Μπάκα, Γιώργος Περρής, Σταύρος Νιφοράτος
Μουσικό σύνολο
Μπουζούκι Νίκος Κατσίκης
Μπουζούκι, μπαγλαμάς Βαγγέλης Τρίγκας
Κιθάρα Ι Στέλλα Κυπραίου
Κιθάρα ΙΙ Αριστείδης Χατζησταύρου
Μαντολίνο Βιβή Γκέκα
Πιάνο, τσέμπαλο Μαρία Νεοφυτίδου
Με την Ορχήστρα, τη Χορωδία και την Παιδική Χορωδία της ΕΛΣ
Συμμετέχει η Μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού
Τιμές εισιτηρίων: 15, 20, 25, 35, 40, 55 ευρώ
Φοιτητικό, παιδικό: 10 ευρώ
Περιορισμένης ορατότητας: 8 ευρώ
Προπώληση εισιτηρίων:
ΤΑΜΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΣ ΣΤΟ ΚΠΙΣΝ – Τ. 2130885700 (Καθημερινά 09.00-21.00)
ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ PUBLIC & http://tickets.public.gr/
www.ticketservices.gr
www.nationalopera.gr
Μάνος Χατζιδάκις
Η εποχή της Μελισσάνθης
Κύκλος Μάνος Χατζιδάκις
Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
4, 5 Νοεμβρίου 2017 / 20.00
Μουσική διεύθυνση Λουκάς Καρυτινός
Σολίστ Θεοδώρα Μπάκα, Γιώργος Περρής, Σταύρος Νιφοράτος
Εικαστική εγκατάσταση: Γιάννης Κουνέλλης (Sipario – Uscite)
Ο τριετής Κύκλος Μάνος Χατζιδάκις της Εθνικής Λυρικής Σκηνής ξεκινά στις 4 και 5 Νοεμβρίου 2017 με έναν εμβληματικό κύκλο τραγουδιών, την Εποχή της Μελισσάνθης, μια μουσική αυτοβιογραφία βασισμένη σε ποιήματα του συνθέτη, στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ.
Ο Μάνος Χατζιδάκις αφιέρωσε την Εποχή της Μελισσάνθης (έργο 37) στη μνήμη της μητέρας του. Πρόκειται για μια καντάτα για ώριμη γυναικεία φωνή, δύο νεανικές ανδρικές, μεικτή και παιδική χορωδία, ορχήστρα δωματίου και στρατιωτική μπάντα, με βασικό μουσικό όργανο το μπουζούκι.
Η Μελισσάνθη είναι ένα βαθιά πολιτικό έργο με υψηλή ποιητική διάσταση. Στον επίλογο του σημειώματός του, ο Χατζιδάκις αναφέρει: “Η εποχή της Μελισσάνθης τέλειωσε. Σήμερα ζω για πάντα το χαμό της. Κι ο κόσμος μας δεν πάει να γίνει καλύτερος. Με όλα όμως αυτά, δε θέλω να δώσω ιστορικές διαστάσεις στη Μελισσάνθη και στην εποχή της. Επιθυμώ να καταγράψω μόνο, την προσωπική μου περιπέτεια και συμμετοχή στην πρόσφατη ιστορία του κόσμου, έτσι καθώς την έζησα μέσ’ από το σπίτι μου και μέσα από την πόλη που εξακολουθώ να ζω”.
Το θέμα της Μελισσάνθης άρχισε να απασχολεί τον συνθέτη από το 1945. Ωστόσο, η πρώτη εικόνα του έργου σχηματίζεται το 1965, όταν ο Χατζιδάκις γράφει το ποίημα “Η Εποχή της Μελισσάνθης”, που περιλαμβάνεται στην ποιητική συλλογή Μυθολογία. Τα κεντρικά μέρη του ποιήματος αυτού θα αποτελέσουν τον πυρήνα του μουσικού έργου, το οποίο ο συνθέτης ξεκίνησε να συνθέτει το 1970, στην Αμερική. Η Εποχή της Μελισσάνθης απασχόλησε τον συνθέτη επί μία δεκαετία – περισσότερο από κάθε άλλο έργο του, μετά την Αμοργό. Το έργο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1980 στο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά, και κυκλοφόρησε το ίδιο έτος σε διπλό άλμπουμ από τη δισκογραφική εταιρία ΝΟΤΟΣ της Lyra.
Η Εθνική Λυρική Σκηνή και ο Γιώργος Χατζιδάκις θα παρουσιάσουν στις 4 και 5 Νοεμβρίου μια νέα ανάγνωση του έργου σε μουσική διεύθυνση του διακεκριμένου αρχιμουσικού της ΕΛΣ Λουκά Καρυτινού και με σολίστ τρεις νέους ερμηνευτές, τη μεσόφωνο Θεοδώρα Μπάκα και τους ερμηνευτές Γιώργο Περρή και Σταύρο Νιφοράτο, ο οποίος επελέγη μετά από ακροάσεις που προκήρυξε η ΕΛΣ για τον κύκλο Χατζιδάκι.
Κατά την παρουσίαση της Μελισσάνθης, στη σκηνή της Αίθουσας Σταύρος Νιάρχος θα στηθεί το έργο Sipario – Uscite (Αυλαία – Έξοδοι) του διεθνώς αναγνωρισμένου Έλληνα εικαστικού Γιάννη Κουνέλλη. Με αυτό το έργο, η Εθνική Λυρική Σκηνή επιθυμεί να αποτίσει και έναν φόρο τιμής στον σπουδαίο Έλληνα εικαστικό της διασποράς, ο οποίος έφυγε από τη ζωή τον Φεβρουάριο του 2017. Το έργο αυτό, δημιουργήθηκε το 1981, λίγους μήνες μετά την πρώτη παρουσίαση της Εποχής της Μελισσάνθης, και συνδέει τον θεατή με την εύθραυστη μνήμη της “γυάλινης γυναίκας”, εν προκειμένω τη μορφή της Μελλισάθνης.
Η Θεοδώρα Μπάκα είναι απόφοιτος των Τμημάτων Όπερας και Μουσικής δωματίου της Ανώτατης Ακαδημίας Μουσικής και Θεάτρου του Αννοβέρου (Γερμανία). Έχει συνεργαστεί με ΕΛΣ, ΟΜΜΑ, ΟΜΜΘ, τα λυρικά θέατρα Περμ (Ρωσία), Λισαβόνας, Φερράρας, σε έργα του λυρικού ρεπερτορίου από το πρώιμο μπαρόκ ως και τη σύγχρονη όπερα. Έχει συμπράξει με ΚΟΑ, Καμεράτα, Ορχήστρα των Χρωμάτων, Μουσικά Σύνολα ΕΡΤ, Complesso Barocco, Latinitas Nostra. Εμφανίζεται διεθνώς τραγουδώντας παλαιά μουσική, τραγούδια (Lieder) και έργα σύγχρονων δημιουργών.
– Κύκλος Μάνος Χατζιδάκις 2017/18 – Συναυλίες στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος και στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ
«Μ’ επηρεάσανε βαθιά ο Ερωτόκριτος, ο Στρατηγός Μακρυγιάννης, το Εργοστάσιο του Φιξ, ο Χαράλαμπος του «Βυζαντίου», το υγρό κλίμα της Θεσσαλονίκης και τα άγνωστα πρόσωπα που γνώριζα τυχαία και παρέμειναν άγνωστα σ’ όλα τα χρόνια τα κατοπινά. Στην κατοχική περίοδο συνειδητοποίησα πόσο άχρηστα ήτανε τα μαθήματα της Μουσικής, μια και μ’ απομάκρυναν ύπουλα απ’ τους αρχικούς μου στόχους που ήταν να επικοινωνήσω, να διοχετευθώ και να εξαφανιστώ, γι’ αυτό και τα σταμάτησα ευθύς μετά την Κατοχή. Έγραψα ποιήματα και πολλά τραγούδια, και ασκήθηκα ιδιαίτερα στο να επιβάλλω τις απόψεις μου με δημοκρατικές διαδικασίες, πράγμα που άλλωστε με ωφέλησε τα μέγιστα σαν έγινα υπάλληλος τα τελευταία χρόνια», Μ.Χ..
Ασυμβίβαστος και πρωτοπόρος, εχθρός της σοβαροφάνειας και των παγιωμένων αντιλήψεων, λάτρης της «νεότητας» και της συνεχούς αμφισβήτησης και με όπλο του την ελληνική αλλά και την οικουμενική παιδεία, ο Μάνος Χατζιδάκις συνέδεσε τη λόγια με τη λαϊκή μουσική, δημιουργώντας έτσι έναν «νέο» ήχο, ένα «νέο» τραγούδι, που έχει τις ρίζες του τόσο στην Ανατολή όσο και στη Δύση.
Η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει ένα μοναδικό αφιέρωμα στον «μεγάλο ερωτικό» της ελληνικής μουσικής δημιουργίας, τον αξεπέραστο Μάνο Χατζιδάκι. Σε συνεργασία με τον γιο του Γιώργο Χατζιδάκι, από το 2017 έως το 2020 η ΕΛΣ θα παρουσιάσει «εκείνα που ξεχάσαμε, αλλά και αυτά που δεν γνωρίσαμε».
Παράλληλα με την επανασύσταση και παρουσίαση του σπουδαίου έργου του Χατζιδάκι, στις δύο σκηνές της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ θα ερμηνευτούν επίσης ανέκδοτα έργα του.
Κύκλοι τραγουδιών, πιανιστικά έργα, σουίτες, έργα για μπαλέτο, οπερατικά, μεταγραφές θα ερμηνευτούν από τα σύνολα της ΕΛΣ (Ορχήστρα, Χορωδία, Παιδική Χορωδία) και από διακεκριμένους και νεότερους ερμηνευτές.
Επιθυμία της ΕΛΣ δεν είναι απλώς να τιμήσει τον συνθέτη και διανοητή Μάνο Χατζιδάκι, αλλά κυρίως να φέρει το έργο του στο σήμερα, να το κάνει κτήμα της καθημερινής μας ζωής, να το συστήσει στις νεότερες γενιές, να το ηχογραφήσει εκ νέου, να το επαναπροσδιορίσει, να το διασκευάσει και να του προσδώσει μια νέα περίοδο ακμής και διαχρονικότητας.
Στην πρώτη καλλιτεχνική περίοδο 2017/18, στο πλαίσιο του αφιερώματος θα παρουσιαστούν, μεταξύ άλλων, οι νέες ερμηνείες πάνω στα έργα Η Εποχή της Μελισσάνθης (Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος), τα σπουδαία πιανιστικά έργα Για μια μικρή λευκή αχιβάδα, Το καταραμένο φίδι, Ιονική Σουίτα, Ερημία, Ρυθμολογία, Έξι λαϊκές ζωγραφιές, Ρώμη Νο1 & Ρώμη Νο2 (ανέκδοτα), καθώς και τα έργα 15 Εσπερινοί, Μυθολογία, Ο σκληρός Απρίλης του ’45, Πασχαλιές μέσα από τη νεκρή γη (Εναλλακτική Σκηνή).
O ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΝΘΗΣ
στην μητέρα μου, στην ιερή της μνήμη Μ.Χ.
Μία πρώτη ανάγνωση. Λίγο μετά τον πόλεμο, είδα σε μια εφημερίδα – κ ί τ ρ ι ν η τη θυμάμαι, σαν όλες τις εφημερίδες– μια είδηση χαμένη μέσα στις πολλές, απ’ την κατεστραμμένη Γερμανία. Έλεγε για μια γυναίκα που ο πόλεμος της είχε αρπάξει όλους τους δικούς της και για να επιζήσει έρημη καθώς ήταν, πουλούσε έρωτα μες στο ερειπωμένο υγρό λιμάνι του Αμβούργου. Και ένα βράδυ, όπως τριγύριζε στους σκοτεινούς δρόμους του λιμανιού, γνωρίζει έναν στρατιώτη, νέο παιδί και άρρωστο σχεδόν, που επέστρεφε απ’ την αιχμαλωσία. Πηγαίνουν για έρωτα σ’ ένα φτηνό ξενοδοχείο και πάνω στο κρεβάτι, από ένα φυλαχτό που είχε κρεμασμένο στον λαιμό του, τον αναγνώρισε – ήταν o γιος της. Τρέχει έξαλλος αυτός και πνίγεται στα κρύα νερά του λιμανιού. Κι εκείνη, που το μυαλό της σάλεψε, απόμεινε τρελή ν’ αποζητάει το γιο της στο λιμάνι. Εδώ τελειώνει η είδηση. Πώς ήρθε τ’ όνομα της Μελισσάνθης μέσα μου ξαφνικά; Μια γυάλινη ηρωίδα του μεσοπολέμου, να παίρνει έτσι αυθαίρετα την όψη μιας τρελής μητέρας, ερωμένης κι αδερφής μες στα ερείπια μιας κατεστραμμένης πόλης; Η ιστορία αυτή άφησε μέσα μου μια ταραχή ως τώρα, που τελείωσα την εποχή της Μελισσάνθης, χωρίς να ξέρω αν τέλειωσα και με το πρόσωπό Της.
Δεύτερη ανάγνωση. Χρονικό ενός καιρού, οι πρώτες μέρες της απελευθέρωσης, με ανεξίτηλες αυτοβιογραφικές εικόνες. Σαν το ρολόι στο καπηλειό με τους δύο φίλους που ζητάν δραματικά κι επίμονα να σταματήσουνε το Χρόνο, ή εκείνο το φίλο που τον χάσαμε σχεδόν παιδί – τον λέγαν Έκτορα Οικονομίδη και ήταν είκοσι χρονών όταν τον τύφλωσαν και τον θανάτωσαν οι Γερμανοί στο Χαϊδάρι, αφού βέβαια τον πρόδωσαν οι «εθνικόφρονες» εκείνου του καιρού. Και εικόνες άπειρες με σιδεριές από κατεστραμμένα σπίτια σαν χέρια αιχμηρά που να ζητάν ελεημοσύνη από τον ουρανό. Και μάνες να γυρεύουν τα παιδιά τους πάνω στις καμένες στέγες μ’ ένα πλήθος που να κραυγάζει έξαλλα κι αλλοπρόσαλλα συνθήματα. Μες στον αλαλαγμό, ρωτούσαμε και ψάχναμε να βρούμε τη Μελισσάνθη, σύμβολο ιδανικών αλλοτινών καιρών. Μα η Μελισσάνθη δε βρισκόταν πουθενά. Γιατί αν την βρίσκαμε, ίσως να μην επέτρεπε τους φόνους του Τζων Κέννεντυ και του Λούθηρου Κινγκ. Δε θα ‘φηνε να γίνει το Βιετνάμ χώρα της βίας και της χαμένης ανθρωπιάς, τη Χιλή να αιμορραγεί στη δύση του Ηλίου και την Αργεντινή να χορεύει ταγκό με το ρυθμό των πολυβόλων. Οι νέοι της Αμερικής του ‘60, ανακάλυψαν τον Ντέμιαν και τα νεκρά παιδιά του Μάλερ κι εκείνο το ερωτικό παιδί από τη Βενετία. Όμως η πτώση της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης εξακολουθεί να παρασέρνει τον κόσμο μας στον τελικό του αφανισμό. Και η Μελισσάνθη, αφού τραγούδησε μια τελευταία φορά την τραγική Λιλή Μαρλέν, χάθηκε στα σκοτάδια των καιρών. Οριστικά.
Και μια τρίτη ανάγνωση, ελληνική. H Μελισσάνθη απόμεινε τρελή ν’ αποζητάει μοιρολογώντας τον πνιγμένο γιο της. Πώς βρέθηκε εκείνες τις μέρες στην Αθήνα; – δεν έγινε γνωστό. Όλοι ρωτούσαν, ψάχναν να την βρουν, μαζί μ’ αυτούς κι εγώ, γνωρίζοντας πως ίσως να βρισκόταν κάπου εκεί ανάμεσά μας.
Μάθαμε τέλος πως συνάντησε τυχαία διαδηλωτές, πως την καταδιώξανε, την ποδοπάτησαν και πως της σπάσανε τα κόκαλα. Έτσι στη γη πεσμένη και νεκρή, τη βρήκανε περαστικοί και δίχως προσευχή ή ακολουθία θρησκευτική, τη θάψαν βιαστικά για να προλάβουνε την βραδινή παρέλαση και λαμπαδηφορία. Για την απελευθέρωση. Μια απελευθέρωση που έκρυβε μέσα της ένα θανατερό συμβιβασμό, τη βία και την ενοχή, την προδοσία και τη χωρίς γιατρειά τραυματισμένη ελευθερία. Μία απελευθέρωση που δεν πρόλαβε να γίνει λ α ϊ κ ή. Την κατέγραψαν μ’ ευκολία ε θ ν ι κ ή και την γιορτάζουνε στα Δημαρχεία και στις Νομαρχίες.
«Σου σπάσανε τα κόκαλα τ’ ασθενικά παιδιά μας», αναστροφή του Σολωμικού «Απ’ τα κόκαλα βγαλμένη των Ελλήνων τα ιερά». Πού βρίσκεται η αλήθεια της νεοελληνικής μας ελευθερίας; Βέβαια και στους δύο αυτούς στίχους. Αδιάκοπα, διαδοχικά και παρανοϊκά.
Η εποχή της Μελισσάνθης τέλειωσε. Σήμερα ζω για πάντα το χαμό της. Κι ο κόσμος μας δεν πάει να γίνει καλύτερος. Με όλα όμως αυτά, δε θέλω να δώσω ιστορικές διαστάσεις στη Μελισσάνθη και στην εποχή της. Επιθυμώ να καταγράψω μόνο, την προσωπική μου περιπέτεια και συμμετοχή στην πρόσφατη ιστορία του κόσμου, έτσι καθώς την έζησα μέσ’ από το σπίτι μου και μέσα από την πόλη που εξακολουθώ να ζω.
Μάνος Χατζιδάκις (9 Δεκεμβρίου 1980)
Μάνος Χατζιδάκις
Η εποχή της Μελισσάνθης
Κύκλος Μάνος Χατζιδάκις
4, 5 Νοεμβρίου 2017
Ώρα έναρξης 20.00
Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Μουσική διεύθυνση Λουκάς Καρυτινός
Διεύθυνση Χορωδίας Αγαθάγγελος Γεωργακάτος
Διεύθυνση Μπάντας Πολεμικού Ναυτικού Γεώργιος Τσιλιμπάρης
Διεύθυνση Παιδικής Χορωδίας Κωνσταντίνα Πιτσιάκου
Σολίστ Θεοδώρα Μπάκα, Γιώργος Περρής, Σταύρος Νιφοράτος
Μουσικό σύνολο
Μπουζούκι Νίκος Κατσίκης
Μπουζούκι, μπαγλαμάς Βαγγέλης Τρίγκας
Κιθάρα Ι Στέλλα Κυπραίου
Κιθάρα ΙΙ Αριστείδης Χατζησταύρου
Μαντολίνο Βιβή Γκέκα
Πιάνο, τσέμπαλο Μαρία Νεοφυτίδου
Με την Ορχήστρα, τη Χορωδία και την Παιδική Χορωδία της ΕΛΣ
Συμμετέχει η Μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού
Τιμές εισιτηρίων: 15, 20, 25, 35, 40, 55 ευρώ
Φοιτητικό, παιδικό: 10 ευρώ
Περιορισμένης ορατότητας: 8 ευρώ
Προπώληση εισιτηρίων:
ΤΑΜΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΣ ΣΤΟ ΚΠΙΣΝ – Τ. 2130885700 (Καθημερινά 09.00-21.00)
ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ PUBLIC & http://tickets.public.gr/
www.ticketservices.gr
www.nationalopera.gr
