Στον ρόλο του τίτλου δύο κορυφαίες Κάρμεν της εποχής μας:
η παγκοσμίου φήμης Ανίτα Ρατσβελισβίλι και η Κέιτ Ώλντριτς
Η δημοφιλέστερη όπερα του γαλλικού ρεπερτορίου –σύμβολο του έρωτα και της ελευθερίας– επιστρέφει στο Ηρώδειο από την Εθνική Λυρική Σκηνή στις 27, 28, 29 και 31 Ιουλίου 2018, σε μουσική διεύθυνση Λουκά Καρυτινού και σκηνοθεσία Στήβεν Λάνγκριτζ, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.
Η Κάρμεν, σε σκηνοθεσία του διακεκριμένου Βρετανού σκηνοθέτη και καλλιτεχνικού διευθυντή της Όπερας του Γκαίτεμποργκ Στήβεν Λάνγκριτζ, η οποία πρωτοπαρουσιάστηκε στο Ηρώδειο το 2016 σημειώνοντας μεγάλη επιτυχία, είναι σύγχρονη, αιχμηρή, επίκαιρη, και τοποθετείται στην Ευρώπη των κλειστών συνόρων και της φτώχειας. Με συμμάχους τους Γιώργο Σουγλίδη στα εντυπωσιακά σκηνικά και κοστούμια, Τζουζέππε ντι Ιόριο στους απόκοσμους φωτισμούς και Τόμας Μπέργκμαν στις ατμοσφαιρικές προβολές, ο Λάνγκριτζ δημιουργεί ένα σύγχρονο, αλλά και διαχρονικό συνάμα, περιβάλλον για την ιστορία της Κάρμεν – «μια ιστορία για τα όρια και τη φτώχεια, την ελευθερία και τη σκλαβιά. Μια ιστορία για το σήμερα», όπως αναφέρει ο σκηνοθέτης.
Η Κάρμεν, μια από τις πλέον εμβληματικές όπερες, εξακολουθεί να προκαλεί σήμερα όπως και όταν πρωτοπαρουσιάστηκε, πριν από 143 χρόνια στο Παρίσι. Η Κάρμεν υπερασπίζεται την ελευθερία της και το δικαίωμα να επιλέγει η ίδια ερωτικούς συντρόφους, όχι να την επιλέγουν αυτοί. Αποτελεί απειλή για κοινωνίες ανδροκρατούμενες και πατριαρχικές. Οι επιλογές της απειλούν τα θεμέλιά τους. Μόνη λύση η εξόντωσή της. Την αναλαμβάνει ο ερωτευμένος και «προδομένος» Δον Χοσέ. Η αντισυμβατικότητα του χαρακτήρα της ηρωίδας του έργου υποστηρίχτηκε από τη μουσική. Ο Μπιζέ συνδύασε με εξαιρετική επιτυχία το «υψηλό» και το «λαϊκό», εντάσσοντας «λαϊκότροπους» σκοπούς σε ένα «σοβαρό» είδος. Όχι με διακοσμητικό τρόπο, όχι στο πλαίσιο της αισθητικής του οριενταλισμού, αλλά προκειμένου να υπηρετήσει τη δραματουργία του έργου. Στο πλαίσιο της σύγχρονης ανάγνωσης που προτείνει ο Στήβεν Λάνγκριτζ, βρίσκοντας αναλογίες με όσα συμβαίνουν καθημερινά γύρω μας, υπόθεση και μουσική μοιάζει να ξαναβρίσκουν την αρχική τους δύναμη, την αιχμή που αναζητούσαν οι δημιουργοί του έργου. «Η Ανδαλουσία του Μπιζέ έχει επινοηθεί, είναι υποθετική, ωστόσο αντανακλά τον κόσμο μας», σημειώνει ο σκηνοθέτης Στήβεν Λάνγκριτζ και συνεχίζει: «Η συντριπτική φτώχεια αποτελεί καθημερινότητα για πολλά εκατομμύρια ανθρώπων, στους οποίους η όπερα Κάρμεν δίνει φωνή. Αυτό υπήρξε ένα ριζοσπαστικό βήμα στην ιστορία της όπερας, αφού αυτή, παραδοσιακά, περιόριζε τους εργαζόμενους και τους φτωχούς σε κωμικούς ρόλους, ενώ κρατούσε τις τραγωδίες για τους θεούς και τους ευγενείς. Αυτό το στοιχείο της Κάρμεν παραμένει ριζοσπαστικό και σήμερα. Η Κάρμεν σέβεται την ανθρωπιά των φτωχών και τους προσφέρει μουσική γεμάτη πάθος, ωραία, ερωτική, εορταστική και τραγική. Υπάρχει θάνατος και απόγνωση, αλλά εξίσου υπάρχουν γιορτές, χοροί και κέφι: το πάθος και το χιούμορ δεν αποτελούν προνόμια των πλουσίων […] Αγαπούμε την Κάρμεν για τη ζωντάνια της, για το θάρρος της· για την άρνησή της να συμβιβαστεί με τη ζωή και τον έρωτα· πάνω απ’ όλα για την επιμονή της να διεκδικεί το δικαίωμά της στην απόλυτη προσωπική ελευθερία και για την αφοβία της μπροστά στον θάνατο».
Για τον εμβληματικό και ιδιαιτέρως απαιτητικό ρόλο της Κάρμεν έρχεται στην Ελλάδα για πρώτη φορά μια από τις κορυφαίες λυρικές πρωταγωνίστριες. Η Ανίτα Ρατσβελισβίλι, η σταρ της Σκάλας του Μιλάνου, της Μετροπόλιταν της Νέας Υόρκης και της Όπερας του Παρισιού, θεωρείται η πιο επιτυχημένη Κάρμεν της εποχής μας. Με μια μορφή επιβλητική, δυναμική, άγρια, με μια φωνή εντυπωσιακής ποιότητας και όγκου, η Ρατσβελισβίλι, που ξεκίνησε από τη Γεωργία και κατέκτησε τον κόσμο, μοιάζει να είναι η προσωπικότητα για την οποία γράφτηκε ο ρόλος αυτός. Η πορεία της μέτζο με το «δύσκολο επίθετο» μοιάζει σαν σύγχρονο παραμύθι: Στα 25 της χρόνια, ενώ ήταν σπουδάστρια της Ακαδημίας της Σκάλας του Μιλάνου, πέρασε από ακρόαση για τον ρόλο της Μερθέδες στην Κάρμεν, παραγωγή που επρόκειτο να ανοίξει τη σεζόν 2009/10 στο κορυφαίο ιταλικό λυρικό θέατρο. Εντυπωσιασμένος από τη φωνή και την παρουσία της, ο αρχιμουσικός της παραγωγής και ένας από τους πιο σπουδαίους μαέστρους παγκοσμίως Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ τής έδωσε αμέσως τον ρόλο της Κάρμεν και μάλιστα με παρτενέρ τον Γιόνας Κάουφμαν. Το ντεμπούτο της στη Σκάλα προκάλεσε κύμα ενθουσιασμού στο δύσκολο ιταλικό κοινό, ενώ μέσω της τηλεοπτικής μετάδοσης της παραγωγής η Ανίτα έγινε διάσημη και περιζήτητη σε όλο τον κόσμο. Νέα Υόρκη, Βερολίνο, Μόναχο, Σηάτλ, Σαν Φρανσίσκο, Τορόντο, Βερόνα, Παρίσι, Λονδίνο, Ρώμη είναι μόνο μερικές από τις μεγάλες πρωτεύουσες στις οποίες έχει ερμηνεύσει την Κάρμεν σε κορυφαίες παραγωγές με σπουδαίους μαέστρους. Δεν είναι όμως μόνο η Κάρμεν που έχει κάνει παγκοσμίως διάσημη τη νεαρή μέτζο από τη Γεωργία. Λίγους μήνες πριν, η 33χρονη Ανίτα «έκλεψε την παράσταση» στον Τροβατόρε της Μετροπόλιταν της Νέας Υόρκης, σύμφωνα με τους New York Times, «παγώνοντας το αίμα» του κοινού ερμηνεύοντας την Ατσουτσένα. Αυτή την περίοδο, λίγο πριν τις παραστάσεις της Κάρμεν στην Αθήνα, ερμηνεύει Ατσουτσένα στην Όπερα του Παρισιού, ενώ αμέσως μετά το Ηρώδειο φεύγει για Μετροπόλιταν, όπου θα πρωταγωνιστήσει στις παραγωγές Σαμψών και Δαλιδά, Αΐντα και Αντριάνα Λεκουβρέρ. H μετάκληση της Ανίτας Ρατσβελισβίλι έγινε εφικτή χάρη στην ευγενική χορηγία του Ομίλου Μυτιληναίος.
Στη δεύτερη διανομή τον ρόλο της Κάρμεν θα ερμηνεύσει η διακεκριμένη Αμερικανίδα Κέιτ Ώλντριτς. Η Ώλντριτς έχει ερμηνεύσει τον ρόλο με μεγάλη επιτυχία σε Μόναχο, Βερολίνο, Μετροπόλιταν, Ζυρίχη, Λυόν, Βερόνα, Πεκίνο κ.α. Από το 2000 που ξεκίνησε την καριέρα της στην Αρένα της Βερόνας, η Ώλντριτς έχει πρωταγωνιστήσει σε δεκάδες παραγωγές στα μεγαλύτερα λυρικά θέατρα του πλανήτη, έχει συνεργαστεί με σπουδαίους σκηνοθέτες, όπως οι Φράνκο Τζεφιρέλλι, Ρόμπερτ Κάρσεν, Τζων Κόπλεϋ κ.ά., και με κορυφαίους μαέστρους, όπως οι Κίριλ Πετρένκο, Ζερεμί Ρορέρ, Πλάθιντο Ντομίνγκο, Σαρλ Ντυτουά κ.ά.
Στον ρόλο του Δον Χοσέ οι τενόροι Πάβελ Τσέρνοχ και Δημήτρης Πακσόγλου. Ο διακεκριμένος Τσέχος τενόρος Πάβελ Τσέρνοχ έχει πραγματοποιήσει μια εντυπωσιακή διαδρομή σε σπουδαία λυρικά θέατρα, όπως η Κρατική Όπερα της Βαυαρίας (Μόναχο), η Σκάλα του Μιλάνου, η Όπερα του Παρισιού, το Σαν Κάρλο της Νάπολης, η Γερμανική Όπερα του Βερολίνου, η Όπερα της Ζυρίχης, το Ρεάλ της Μαδρίτης, το Μπολσόι, το Φεστιβάλ του Μπρέγκεντς κ.ά. Οι συνεργασίες του με σπουδαίους μαέστρους και σκηνοθέτες της όπερας εντυπωσιάζουν – πρόσφατα συνεργάστηκε με τους Κριστόφ Βαρλικόφσκι και Νταμιάνο Μικελέττο σε Παρίσι και Ρώμη, ενώ αμέσως μετά το Ηρώδειο θα πρωταγωνιστήσει στη νέα παραγωγή της Γενούφας σε σκηνοθεσία Κέιτι Μίτσελ στο Άμστερνταμ και στη νέα Λαίδη Μάκβεθ του Μτσενσκ σε σκηνοθεσία Βαρλικόφσκι στο Παρίσι.
Ο τενόρος της ΕΛΣ Δημήτρης Πακσόγλου είχε εντυπωσιάσει με την ερμηνεία του στο πρώτο ανέβασμα της Κάρμεν το 2016, αλλά και με τις πρόσφατες εμφανίσεις του σε πολλές παραγωγές της ΕΛΣ όπως Τόσκα, Υπόθεση Μακρόπουλου κ.ά.
Τον Εσκαμίγιο θα ερμηνεύσουν δύο διακεκριμένοι βαρύτονοι της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, ο Διονύσης Σούρμπης και ο Δημήτρης Τηλιακός.
Στον ρόλο της Μικαέλας η Μαρία Μητσοπούλου και η Μυρσίνη Μαργαρίτη.
Μαζί τους οι Τάσος Αποστόλου, Πέτρος Μαγουλάς, Γιάννης Σελητσανιώτης, Νίκος Κοτενίδης, Χρύσα Μαλιαμάνη, Δανάη Κόντορα, Άρτεμις Μπόγρη, Χρυσάνθη Σπιτάδη, Χάρης Ανδριανός, Νίκος Στεφάνου και Χρήστος Κεχρής.
Συμμετέχει η Χορωδία της ΕΛΣ υπό τη διεύθυνση του Αγαθάγγελου Γεωργακάτου και η Παιδική Χορωδία της ΕΛΣ, στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής της αποστολής, υπό τη διεύθυνση της Κωνσταντίνας Πιτσιάκου
Συμμετέχουν Χορευτές του Μπαλέτου της ΕΛΣ σε κινησιολογία Νταν Ο’Νηλ και Φώτη Νικολάου.
Την Ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής διευθύνει ο Λουκάς Καρυτινός.
Η Κάρμεν με μια ματιά
Ο συνθέτης / O Γάλλος συνθέτης Zωρζ Mπιζέ γεννήθηκε στο Παρίσι το 1838 και πέθανε στο Mπουζιβάλ, κοντά στο Παρίσι, το 1875. Πρώτος του μουσικοδιδάσκαλος υπήρξε ο πατέρας του, καθηγητής τραγουδιού. Αργότερα, στο Ωδείο του Παρισιού, μαθήτευσε πλάι στον Ζακ Φρομαντάλ Αλεβύ, συνθέτη της όπερας Η Εβραία, του οποίου την κόρη παντρεύτηκε το 1869. Εκτός ωδείου μελέτησε με τον Σαρλ Γκουνό, που άσκησε βαθιά επιρροή στο έργο του. Το 1857, όταν ο Μπιζέ κέρδισε το περίφημο μεγάλο Βραβείο της Ρώμης, είχε ήδη συνθέσει την αξιόλογη Συμφωνία σε ντο μείζονα, η οποία ακούστηκε για πρώτη φορά μόλις το 1935. Επιστρέφοντας από τη Βίλα των Μεδίκων στο Παρίσι, έπρεπε να φροντίσει τα ισχνά του οικονομικά. Η όπερά του Αλιείς μαργαριταριών (1863) δεν σημείωσε την αναμενόμενη επιτυχία. Μετά τον Γαλλοπρωσικό Πόλεμο (1870) διορίστηκε διευθυντής χορωδίας στην παρισινή Όπερα, αλλά προτίμησε τη θέση του κορεπετίτορα –υπευθύνου μουσικής προετοιμασίας μονωδών– στην Κωμική Όπερα. Το 1872 γνώρισε την πρώτη μεγάλη επιτυχία χάρη στη μουσική που συνέθεσε για θεατρικό βασισμένο στο μυθιστόρημα Η Αρλεζιάννα του Αλφόνς Ντωντέ. Τον Μάρτιο του 1875 έζησε την ταραχώδη πρεμιέρα της Κάρμεν, δεν χάρηκε όμως την τεράστια καταξίωση του έργου, αφού πέθανε μόλις λίγους μήνες μετά, σε ηλικία 36 ετών.
Το έργο / Σε ποιητικό κείμενο του Ανρί Μεγιάκ (1831-1897) και του Λυντοβίκ Αλεβύ (1834-1908), η Κάρμεν βασίζεται στην ομότιτλη νουβέλα (1845) του Προσπέρ Μεριμέ (1803-1870). Ο γαλλικός όρος «opéra comique» δεν υπαινίσσεται κωμικά στοιχεία, αλλά αφορά χαρακτηριστικά δομής και αισθητικής, όπως οι διάλογοι πρόζας. Το 1875, με αφορμή την παρουσίαση της Κάρμεν στη Βιέννη, ο Ερνέστ Γκυρώ (1837-1892) τους αντικατέστησε με μελοποιημένους διαλόγους – ρετσιτατίβα. Επίσης, πρόσθεσε σκηνές χορού δανειζόμενος μουσική από τη σουίτα Η Αρλεζιάννα και από την όπερα Η ωραία κόρη του Περθ του Μπιζέ.
Αρχικά η όπερα σχεδιάστηκε ως τρίπρακτη ενώ στη συνέχεια η 2η σκηνή της Γ΄ Πράξης αυτονομήθηκε, αποτελώντας την Δ΄ Πράξη.
Η Κάρμεν, μια Τσιγγάνα, εργάζεται σε ένα καπνεργοστάσιο στη Σεβίλλη, φρουρούμενο από στρατιώτες. Βρίσκεται κατηγορούμενη όταν αρνείται να απολογηθεί για έναν καβγά στον υπολοχαγό της φρουράς. Αποπλανεί τον δεκανέα που θα την οδηγούσε στη φυλακή: τον Δον Χοσέ, λογοδοσμένο με τη χωρική Μικαέλα. Αφήνει την Κάρμεν να δραπετεύσει και καταλήγει ο ίδιος στη φυλακή. Όταν αποφυλακίζεται, η Κάρμεν τον πείθει να λιποτακτήσει, καθώς μόλις συγκρούστηκε με τον υπολοχαγό του. Μπορεί να φανεί χρήσιμος στους λαθρεμπόρους συνεργούς της. Γρήγορα όμως τον βαριέται και ερωτεύεται έναν ταυρομάχο, τον Εσκαμίγιο. Στο βουνό, κρησφύγετο των λαθρεμπόρων, εμφανίζονται την ίδια νύχτα ο Εσκαμίγιο, αναζητώντας την Κάρμεν, και η Μικαέλα, που λέει στον Δον Χοσέ ότι η μητέρα του είναι ετοιμοθάνατη. Ο Δον Χοσέ προειδοποιεί την Κάρμεν πως θα συναντηθούν πάλι. Αργότερα την εντοπίζει στις πύλες της αρένας. Την παρακαλεί να φύγουν μαζί. Όταν εκείνη τον απορρίπτει ευθέως, ο Δον Χοσέ τη μαχαιρώνει και παραδίδεται στις αρχές.
Πρεμιέρες / Η Κάρμεν δόθηκε για πρώτη φορά στην Αίθουσα Φαβάρ του Παρισιού από τον θίασο της Κωμικής Όπερας στις 3 Μαρτίου 1875. Τον κεντρικό ρόλο ερμήνευσε η Σελεστίν Γκαλλί-Μαριέ. Για την καταξίωση της όπερας σημαντική υπήρξε η παραγωγή της Βιέννης τον Οκτώβριο του 1875.
Στην Ελλάδα τεκμηριώνονται παραστάσεις ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα στην Κέρκυρα (1889, 1890, 1895), στην Κεφαλονιά (1890), στην Αθήνα (1899) και στην Πάτρα (1900/01), ενώ αναφέρονται πολυάριθμες παραγωγές, κυρίως του Ελληνικού Μελοδράματος, μέχρι την ίδρυση της Λυρικής το 1939. Στο ρεπερτόριο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής η Κάρμεν εντάχθηκε την περίοδο 1941/42, με την Κίτσα Δαμασιώτη στον κεντρικό ρόλο. Διεύθυνε ο Αντίοχος Ευαγγελάτος.
ΣΥΝΟΨΗ
Πράξη Α΄ / Σεβίλλη, περ. 1830. Στρατιώτες που φρουρούν ένα καπνεργοστάσιο πληροφορούν μια νεαρή χωρική, τη Μικαέλα, ότι ο αγαπημένος της δεκανέας Δον Χοσέ θα καταφτάσει με τη νέα φρουρά. Ακούγεται το καμπανάκι του εργοστασίου· οι καπνεργάτριες πρέπει να επιστρέψουν στη δουλειά. Ανάμεσά τους η Κάρμεν, μια Τσιγγάνα, τραγουδά στους θαυμαστές της για την ελεύθερη φύση του έρωτα. Προκλητικά, ρίχνει ένα λουλούδι στον Δον Χοσέ, ο οποίος το μαζεύει. Εμφανίζεται πάλι η Μικαέλα, που μεταφέρει στον Δον Χοσέ ένα φιλί και ένα γράμμα της μητέρας του, όπου του υποδεικνύει τη Μικαέλα ως σύζυγο. Ακούγονται oι καπνεργάτριες να καβγαδίζουν: Η Κάρμεν σημάδεψε με μαχαίρι μια εργάτρια, αλλά αρνείται πεισματικά να δώσει εξηγήσεις. Ο Θουνίγα, υπολοχαγός της φρουράς, διατάζει τον Δον Χοσέ να την οδηγήσει στη φυλακή. Μόλις μένουν μόνοι, η Κάρμεν ασκεί όλη της τη γοητεία στον δεκανέα: Ως αντάλλαγμα για την απελευθέρωσή της του υπόσχεται τον έρωτά της. Ο Δον Χοσέ τη βοηθά να δραπετεύσει.
Πράξη Β΄ / Στο πανδοχείο του Λίγιας Πάστια νεαρές Τσιγγάνες ψυχαγωγούν αξιωματικούς. Η Κάρμεν πληροφορείται ότι ο Δον Χοσέ βγήκε από τη φυλακή, αφού εξέτισε ποινή ενός μήνα και υποβιβάστηκε σε απλό στρατιώτη επειδή την ελευθέρωσε. Περνά η πομπή που συνοδεύει τον διάσημο ταυρομάχο Εσκαμίγιο. Αυτός γοητεύεται από την Κάρμεν, η οποία τον αφήνει να ελπίζει. Λαθρέμποροι φίλοι της έχουν καταστρώσει σχέδιο δράσης, στο οποίο η Κάρμεν αρνείται να συμμετάσχει γιατί, όπως εξηγεί, είναι ερωτευμένη με τον στρατιώτη. Υπόσχεται όμως να τους βρει αργότερα στο βουνό. Φτάνει ο Δον Χοσέ, και η Κάρμεν χορεύει γι’ αυτόν. Μόλις της λέει πως θα φύγει σε υπηρεσία, η Κάρμεν μένει ασυγκίνητη ακόμα και στη θέα του λουλουδιού της πρώτης τους γνωριμίας, που ο Δον Χοσέ έχει φυλάξει. Αν την αγαπά, του τονίζει, θα πρέπει να την ακολουθήσει στο βουνό. Επιστρέφει ο υπολοχαγός, ελπίζοντας να βρει την Κάρμεν μόνη. Γεμάτος ζήλια, ο Δον Χοσέ του επιτίθεται. Έτσι, δεν έχει πια άλλη επιλογή παρά να ακολουθήσει την Κάρμεν.
Πράξη Γ΄,Εικόνα 1η / Στο βουνό η Κάρμεν και ο Δον Χοσέ φιλονικούν πάλι. Οι Τσιγγάνες ρίχνουν τα χαρτιά· στην Κάρμεν βγαίνει μονάχα θάνατος. Οι λαθρέμποροι ξεκινούν, και οι γυναίκες αναλαμβάνουν να κρατήσουν τους τελωνειακούς απασχολημένους. Ο Δον Χοσέ παραφυλά. Ένας οδηγός φέρνει στο βουνό τη Μικαέλα, που κρύβεται όταν ακούει τον αγαπημένο της να πυροβολεί. Ο Εσκαμίγιο διαμαρτύρεται ότι η αδέσποτη σφαίρα κόντεψε να τον σκοτώσει· έφτασε ως εκεί καθώς άκουσε ότι η Κάρμεν βαρέθηκε τον εραστή της. Ο Δον Χοσέ τον προκαλεί σε μονομαχία. Την κρίσιμη στιγμή τούς διακόπτει η Κάρμεν. Ο Εσκαμίγιο προσκαλεί τη συντροφιά στην επόμενη ταυρομαχία. Εμφανίζεται η Μικαέλα, που πληροφορεί τον Δον Χοσέ ότι η μητέρα του πεθαίνει. Εκείνος, αφού προειδοποιεί την Κάρμεν ότι θα ξαναβρεθούν, φεύγει με την κοπέλα.
Εικόνα 2η / Έξω από την αρένα της Σεβίλλης έμποροι πωλούν την πραμάτεια τους ενώ ο κόσμος προσέρχεται για την ταυρομαχία. Καταφτάνουν ο Εσκαμίγιο και η Κάρμεν. Την προειδοποιούν ότι ο Δον Χοσέ κρύβεται ανάμεσα στο πλήθος, όμως η Κάρμεν παραμένει στις πύλες, έτοιμη να τον αντιμετωπίσει. Ο Δον Χοσέ την ικετεύει πιεστικά να τον ακολουθήσει. Εκείνη του λέει ξεκάθαρα ότι δεν τον αγαπά και πως προτιμά να πεθάνει παρά να χάσει την ελευθερία της. Ακούγοντας τις ζητωκραυγές, σπεύδει να μοιραστεί τον θρίαμβο του Εσκαμίγιο, όμως ο Δον Χοσέ την εμποδίζει. Όταν του επιστρέφει και το δαχτυλίδι που της έχει δώσει, ο Δον Χοσέ τη μαχαιρώνει, την ίδια στιγμή που ο ταύρος λαβώνεται από τον Εσκαμίγιο. Μετά την ταυρομαχία ο κόσμος αντικρίζει τον Δον Χοσέ, με τη νεκρή Κάρμεν στην αγκαλιά του, να ομολογεί το έγκλημά του.