Αν συνηθίζουμε να λέμε ότι όλοι οι καλλιτέχνες έχουν άστρο, η Dalida ήταν άστρο από μόνη της. Αν είθισται να μην προσφωνούμε κύριους και κυρίες όσους έχουν φύγει από τη ζωή, η Dalida είναι -μαζί με την Edith Piaf- η μεγάλη κυρία του γαλλικού τραγουδιού, αφού η μνήμη της και η φωνή της ζουν ακόμα, 86 ολόκληρα χρόνια από τη γέννησή της!
Η Dalida είναι αδιαμφισβήτητα μία από τις εμβληματικότερες προσωπικότητες του ευρωπαϊκού πενταγράμμου. Ήδη όσο βρισκόταν εν ζωή είχε λάβει διαστάσεις μύθου ενώ ο τρόπος με τον οποίο έριξε αυλαία στη ζωής της, διασφάλισε την ανεξίτηλη γοητεία και ενθύμηση γύρω από το άτομό της. Στην πολυετή καριέρα της που ξεκίνησε το 1956, πούλησε 140 εκατομμύρια δίσκους παγκοσμίως (εκ των οποίων οι 20 εκατομμύρια δίσκοι να έχουν πωληθεί μετά το θάνατό της!)
Ήταν η Ιταλίδα που αν και γεννημένη στο Κάιρο διέπρεψε στην Γαλλία και παραμένει μέχρι και σήμερα μία από τις πιο αγαπημένες προσωπικότητες των «τρικολόρ» παρά την μάλλον άτσαλη γαλλική προφορά της. Η στιβαρή και δυνατή φωνή της, το επιβλητικό της παρουσιαστικό, η ιλλιγιώδης άνοδος της καριέρας της, η λατρεία του κόσμου, οι αυτοκτονίες και των 3 ανδρών που αγάπησε καθώς και η δική της αυτοχειρία συνθέτουν το παζλ μιας γυναίκας που από πολύ μικρή ηλικία αναμετρήθηκε με τη μοίρα, πότε νικώντας την και πότε υπομένοντας την. Το μόνο σίγουρο είναι ότι τίποτα δεν μπόρεσε να εμποδίσει τη λάμψη καθώς και την υστεροφημία της.
Τα πρώτα χρόνια
Η Iolanda Cristina Gigliotti γεννήθηκε στο Κάιρο της Αιγύπτου στις 17 Ιανουαρίου 1933 από Ιταλούς γονείς. Ήταν το μεσαίο παιδί της οικογένειας ανάμεσα στους αδελφούς της Orlando και Bruno. Ο πατέρας της, Pietro Gigliotti ήταν μουσικός, ο πρώτος βιολονίστας στην όπερα του Καΐρου και η μητέρα της Giuseppina μοδίστρα.
Γνώρισε από μικρή ηλικία το σκληρό πρόσωπο της ζωής αφού όντας μόλις 10 μηνών έπαθε μια σοβαρή μόλυνση στα μάτια. Οι πρωτόγονες ιατρικές πρακτικές της εποχής συστήνουν η μικρή να μείνει με δεμένα τα μάτια για 40 ημέρες, γεγονός που χειροτερεύει το πρόβλημα, της προκαλεί στραβισμό και υποβάλλεται σε επίπονες εγχειρήσεις. Μόνο οι ήχοι από το βιολί του πατέρα της καταφέρνουν να την ηρεμήσουν. Τα προβλήματα όρασης της επέβαλλαν να φορά γυαλιά με χοντρούς φακούς, κάνοντάς την στην εφηβεία της στόχο κοροϊδιών από τις συμμαθήτριές της που πειρακτικά τη φώναζαν “τέσσερα μάτια”. Η σχολική αυτή εμπειρία ήταν καθοριστική: η Yolanda πέταξε μια για πάντα τα γυαλιά της προτιμώντας να βλέπει θολά παρά να τα φορά.
Επιπλέον, ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος της στερεί τον αγαπημένο της πατέρα. Πρώτα ψυχικά, αφού μετά την επιστροφή του 1944 δεν είναι πλέον ο άλλοτε γλυκός και τρυφερός άνθρωπος αλλά ένας βίαιος και σκληρός, και 1 χρόνο αργότερα και σωματικά, αφού πεθαίνει στα 41 του. Ο χαμός του την συνοδεύει σε όλη της τη ζωή και την κάνει να αναζητά το πατρικό πρότυπο στους συντρόφους της.
Η μετάβαση στη Γαλλία και η στροφή στη μουσική
Σε ηλικία 20 ετών, δηλώνει κρυφά από την οικογένειά της συμμετοχή στα καλλιστεία και στέφεται Μις Αίγυπτος. Η φιλόδοξη Yolanda ονειρευόταν από μικρή μια λαμπρή καριέρα στο χώρο του κινηματογράφου. Στα γυρίσματα της ταινίας Η Μάσκα του Τουταγχαμών ο σκηνοθέτης Marco de Gastyne της δίνει το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο Νταλιλά και εντυπωσιασμένος από το ηχόχρωμα της φωνής της τη συμβουλεύει να δοκιμάσει την τύχη της στη Γαλλία.
Στην αρχή, επιδιώκει μια κινηματογραφική καριέρα μα βρίσκει μόνο πόρτες κλειστές. Ξεκινάει μαθήματα φωνητικής και παρόλο που συγκρούεται συχνά με τον δάσκαλό της συνεχίζει να πηγαίνει. Από το γνωστό καμπαρέ Le Drap d’Or των Ηλυσίων Πεδίων μεταφέρεται στο club La Villa d’Este και εκεί γεννιέται η Dalida: ο σεναριογράφος Alfred Marchard την παροτρύνει από Νταλιλά να μετονομαστεί σε Νταλιντά για να μην παραπέμπει στη βιβλική ηρωίδα της ιστορίας με τον Σαμψών.
Τον Απρίλιο του 1956 η Dalida συμμετέχει στον διαγωνισμό Τα αστέρια του αύριο στο ιστορικό θέατρο Olympia. Ντυμένη στα λευκά ερμηνεύοντας το Stranger in Paradise μαγεύει τον κραταιό άνδρα της γαλλικής δισκογραφίας Eddie Barclay αλλά και τον Lucien Morisse, διευθυντή του ραδιοφωνικού σταθμού Europe no1. Η ιδιαίτερη φωνή της και η εντυπωσιακή σκηνική της παρουσία της χαρίζουν ένα 10ετές συμβόλαιο με τη Barclay Records.
Η αρχή μιας μεγάλης καριέρας, ο γάμος & το διαζύγιο
Οι δύο άνδρες αναλαμβάνουν να αναδείξουν το άστρο της Dalida. Πρώτη της επιτυχία το τραγούδι Bambino, και ακολουθεί μία σημαντική συνεργασία με τον σπουδαίο Charles Aznavour που την καθιερώνει. Το Bambino ξεπερνάει τις 175.000 πωλήσεις και η γαλλική δισκογραφία αναγεννάται βρίσκοντας στο πρόσωπο της εκκολαπτόμενης ντίβα το νέο μεγάλο αστέρι ενώ μάλιστα για πρώτη φορά στη Γαλλία απονέμεται σε γυναίκα χρυσός δίσκος!
Το φαινόμενο Dalida ταξιδεύει και στην Ευρώπη με sold-out συναυλίες. Η πορεία της είναι σαρωτική αφού μετρά μόνο επιτυχίες. Το 1960 διασκευάζει Τα παιδιά του Πειραιά και τραγουδά άλλη μια σύνθεση του Μάνου Χατζιδάκι, το νοσταλγικό χασάπικο Le Bonheur (=Η ευτυχία).
Παράλληλα, ερωτεύεται τον Morisse και παρά το ότι ο ίδιος είναι παντρεμένος με παιδιά το ειδύλλιο προχωρά και μετά από πολλά σκαμπανεβάσματα η σχέση τους φτάνει σε γάμο τον Απρίλιο του 1961. Τα διαφορετικά θέλω του καθενός την οδηγούν στην εγκατάλειψη του συζύγου της 3 μήνες μετά: η Dalida επιθυμούσε τη δημιουργία οικογένειας ενώ ο Morisse ενδιαφερόταν περισσότερο για την επιτυχία της. Ο χωρισμός τους γίνεται πρώτη είδηση και εκείνη σύντομα βρίσκει καταφύγιο στην αγκαλιά του ζωγράφου Jean Sobieski.
Τίποτα όμως δεν ανακόπτει την επιτυχία της. Μέχρι το 1961 έχει πουλήσει 6 εκατομμύρια δίσκους πανευρωπαϊκά. Μόνο η μόδα του yéyé επιφέρει μια πτώση στη δημοτικότητά της. Η 27χρονη Dalida δεν το βάζει κάτω αλλά συμμορφώνεται με τις νέες επιταγές. Βάφει τα μαλλιά της ξανθά και στρέφεται σε άλλα μουσικά μονοπάτια ανακτώντας τη δυναμική της. Το 1965 μετά την παγκόσμια επιτυχία του Ζορμπά η Dalida ζητά τα δικαιώματα της μουσικής και με το δικό της συρτάκι ξεσηκώνει τα πλήθη.
Dalida & Luigi Tenco: Μια πικρή ιστορία αγάπης.
Για τη Dalida ο Luigi Tenco υπήρξε ο έρωτας της ζωής της. Ένας νέος Ιταλός ασυμβίβαστος, επαναστάτης συνθέτης, το τέλος του οποίου έμελλε να τη στιγματίσει για πάντα. Το 1967 συμμετέχουν από κοινού στο διάσημο φεστιβάλ San Remo με την προφητική μπαλάντα του Luigi, Ciao amore ciao. Ο όρος του διαγωνισμού εκείνη τη χρονιά ήταν οι νέοι καλλιτέχνες να συνοδεύονται από κάποιον άλλο μεγάλο καλλιτέχνη. Ο Tenco επιμένοντας σε μια δική του ερμηνευτική προσέγγιση και αρκετά αγχωμένος δεν έπεισε το κοινό σε αντίθεση με τη Dalida που όντας ο εαυτός της μάγεψε. Η ήττα τον οδηγεί στην αυτοκτονία ως διαμαρτυρία για την αχαριστία του ιταλικού κοινού. Η Dalida είναι εκείνη που τον βρίσκει νεκρό στο δωμάτιο του ξενοδοχείου. Συγκλονισμένη μεταφέρει την είδηση στους δημοσιογράφους και 3 μήνες αργότερα επιχειρεί τη δική της πρώτη απόπειρα αυτοκτονίας, “Σκεπτόμουν μόνο τον Luigi, ήμουν ανακουφισμένη που θα πήγαινα να τον βρω” είχε δηλώσει. Το φλερτ της με το τέρας της κατάθλιψης αρχίζει να την καταδιώκει αργά αλλά σταθερά. Ο Gigi (aka Luigi) την στιγμάτισε και την ακολούθησε στα ομώνυμα τραγούδια της (Gigi l’amoroso, Gigi in paradisco).
https://www.youtube.com/watch?v=CpABSplgh20
Το 1967 μένει έγκυος από έναν 22χρονο φοιτητή αλλά αποφασίζει να μην κρατήσει το παιδί και προβαίνει σε μια μοιραία έκτρωση που κατέστησε ανέφικτη κάποια μελλοντική εγκυμοσύνη. Ώσπου έρχεται και η είδηση της αυτοκτονίας του πρώτου της συζύγου Lucien Morisse το 1970 σε ηλικία 41 ετών. Σε αυτή τη δύσκολη καμπή της ζωής της η Dalida στρέφεται στον διαλογισμό και ταξιδεύει στις Ινδίες.
Η Ανάκαμψη και η Νέα Καριέρα το 1970
Αρκετό καιρό μετά η Dalida επανέρχεται στην ενεργό δράση. Σε συνεργασία με τον πολυαγαπημένο της αδελφό Bruno, που στο μεταξύ έχει γίνει μάνατζερ και φύλακας-άγγελός της, συνεχίζεται η καριέρα της από εκεί που είχε μείνει. Ξαναβρέθηκε με τον καλό της φίλο και πρώτο της γείτονα Alain Delon για να τραγουδήσουν μαζί ένα από τα διασημότερα τραγούδια της, το Paroles, Paroles. Κατόπιν διασκεύασε το δικό μας παραδοσιακό τραγούδι Ντιρλαντά, συνεργάστηκε με άλλον έναν Έλληνα συνθέτη, τον Βαγγέλη Παπαθανασίου και διασκεύασε 3 τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη (Mon frère le soleil – Το τρένο φεύγει στις 8, Entre les lignes entre les mots – Έχει ο Θεός & A chaque fois j’y crois – Είμαστε δυο είμαστε τρεις.)
Η καριέρα της βρίσκεται ξανά σε μεγάλη ακμή. Συνεργάζεται τόσο με παλιούς όσο και με νέους συνθέτες φέρνοντας για άλλη μια φορά αέρα ανανέωσης στο γαλλικό τραγούδι. Από το 1972 μέχρι το 1977 κατακτά τα charts της Ευρώπης και παράλληλα γίνεται η πρώτη γυναίκα τραγουδίστρια στη Γαλλία που της απονέμεται διαμαντένιος δίσκος ενώ ο Charles de Gaulle της δίδει το βραβείο της Γαλλικής Δημοκρατίας για την προσφορά της στις τέχνες και τον πολιτισμό, η μοναδική μέχρι τώρα διάκριση σε Γάλλο καλλιτέχνη!
Dalida goes… Disco! Οι χρυσές εμφανίσεις στην Αμερική.
Η διορατικότητά της την οδηγεί στο να προσαρμόζεται στα σύγχρονα μουσικά δεδομένα και να μένει πάντα επίκαιρη. Έτσι, το 1976 αποφασίζει να αλλάξει για άλλη μια φορά το καλλιτεχνικό της στυλ, προσεγγίζοντας την disco μουσική. Η Dalida συνδυάζει την εντυπωσιακή της σκηνική παρουσία και τη βαθιά εκφραστικότητά της με το χορό αποδεικνύοντας ότι είναι ένας μοναδικός μουσικός “χαμαιλέοντας”.
[embedyt] https://www.youtube.com/watch?v=3QpNQZIhkHM[/embedyt]
Η ασταμάτητη επιρροή της την εισάγει μέχρι και στην απαιτητική αμερικανική αγορά. Το 1978 ταξιδεύει μέχρι τις ΗΠΑ και οι εμφανίσεις της στο Carnegie Hall της Νέας Υόρκης γίνονται sold-out. Την χορογραφεί ο μετέπειτα χορογράφος του μιούζικαλ Grease και εκείνη παρουσιάζει ένα υπερθέαμα που ενθουσιάζει το κοινό.
To 1981 γιορτάζει τα 25 χρόνια καριέρας με μία σειρά συναυλιών στο μέρος από όπου ξεκίνησαν όλα, στο θέατρο Olympia. Έχοντας συμπληρώσει 120.000.000 πωλήσεις δίσκων παγκοσμίως της απονέμεται διαμαντένιος δίσκος. Η Dalida γίνεται ένας ζωντανός μύθος.
Η τελευταία πράξη
To 1972 ερωτεύεται κεραυνοβόλα έναν γόη της εποχής, τον Richard Chanfray, τον επονομαζόμενο Κόμη του Σαιν Ζερμέν. Έμειναν μαζί μέχρι το 1981 με εκείνον να αυτοκτονεί και να δίνει τη χαριστική βολή στην τραγική μοίρα που καταδιώκει την Dalida και τους άνδρες που αγάπησε. Χτυπημένη ήδη από την κατάθλιψη εδώ και χρόνια, έχοντας ζήσει μια ζωή γεμάτη πάθος, εντάσεις, επιτυχίες και αγάπη του κοινού αποφασίζει να εγκαταλείψει τα εγκόσμια με τον ηθελημένο θάνατό της. Βρίσκεται νεκρή από μεγάλη δόση βαρβιτουρικών στο σπίτι της στην αγαπημένη της Μονμάρτη στις 3 Μαίου του 1987. “Συγχωρέστε με, αυτή η ζωή μου είναι ανυπόφορη” ήταν τα τελευταία της λόγια. Μία star που παρά την ισχυρή της ακτινοβολία που κατάφερε να κατακτήσει τόσα εκτός από τα σχετικά απλά: μια ευτυχισμένη οικογενειακή ζωή. Το τέλος των ονείρων επιφέρει μοιραία και το τέλος το δικό της.
Το τραγούδι Ensemble (σημ. “Μαζί”) δηλώνει τη διπλή της ταυτότητα: η καλλιτέχνιδα Dalida και η γυναίκα Yolanda, δύο μορφές που δεν συμβιβάστηκαν ποτέ αφού για χάρη της καριερίστας Dalida, παραμερίστηκε η δεύτερη. “Η Yolanda {…} συνειδητοποίησε ότι όλη αυτή η επιτυχία είχε σαν τίμημα να μπει στην άκρη ως γυναίκα. Η Dalida συνειδητοποιεί ότι το μόνο της δημιούργημα είναι ο εαυτός της {…}, αποφασίζει να αποσυρθεί η Yolanda και αφήνει την Νταλιντά στην αιωνιότητα“, ανέφερε ο αδερφός της Bruno, εξηγώντας το διχασμό της διπλής υπόστασης της Dalida – Yolanda αλλά και τον λόγο που την οδήγησε στο πρόωρο τέλος της ζωής της.
Έτσι, στα 58 της χρόνια οι Γάλλοι αποχαιρετούν την αγαπημένη τους “Dali” όπως την αποκαλούσαν, αλλά έμελλε να μην την ξεχάσουν ποτέ αφού μέχρι και σήμερα το όνομά της φιγουράρει σε λίστες με τις πιο εμβληματικές προσωπικότητες της χώρας. Στην αγαπημένη της Μονμάρτη έχει δοθεί το όνομά της σε πλατεία ενώ στο Παρίσι υπάρχει και η προτομή της.
Τόνοι μελάνης έχουν χυθεί και συνεχίζουν να χύνονται είτε με τη μορφή άρθρων, ταινιών ή βιογραφιών προσπαθώντας να προσεγγίσουν το σαρωτικό φαινόμενο Dalida. Τα πάντα επάνω της φώναζαν να την προσέξεις. Μία ζωή μυθιστορηματική αλλά βγαλμένη από τις σελίδες του βιβλίου της αληθινής ζωής. Μπορείς να πεις τόσα πολλά για εκείνη και πάλι να φανούν τόσο λίγα. Ο απόηχος της ζωής και της δράσης της παραμένει αναλλοίωτος, λαμπερός, σχεδόν μυθικός τόσα χρόνια μετά το θάνατό της. Η καλλιτεχνική της υπόσταση την έκανε αξέχαστη,οι μουσικοί της ελιγμοί διαχρονική, και η ειρωνεία της μοίρας τραγική ηρωίδα.
Πολλές γυναίκες θα ήθελαν να ήταν σαν την Dalida, χαρισματικές, επιτυχημένες, μοιραίες και λατρεμένες από τον κόσμο. Η ειρωνεία ήταν ότι εκείνη θα ήθελε να είναι σαν εκείνες, ήρεμη και ευτυχισμένη σε μια οικογενειακή ζωή. Γιατί όπως συνήθιζε και η ίδια να λέει “Πέτυχα στη ζωή μου, όμως την ζωή μου δεν την πέτυχα“…
Το Pour ne pas vivre seul (= Για να μη ζούμε μόνοι) μιλά για την ανθρώπινη μοναξιά και ρην ομοφυλοφιλία. Η Dalida υπήρξε σημαντική υποστηρίκτρια του gay community σε μια εποχή οπισθοδρομική και εχθρική απέναντι στο ζήτημα.
