«Πριν μπορέσεις να δεις το φως, πρέπει να αντιμετωπίσεις το σκοτάδι»
Ο «Ζιλ και η νύχτα», το εμβληματικό έργο του Hugo Claus, που απέσπασε το χειροκρότημα κοινού και κριτικών και χαρακτηρίστηκε ως “απόλυτος υποκριτικός άθλος”, σε σκηνοθεσία – ερμηνεία: Νίκου Χατζηπαπά, μετά την ολοκλήρωση των παραστάσεών του στην Αθήνα, έρχεται στο Θέατρο ΑΜΑΛΙΑ στη Θεσσαλονίκη για τρεις μόνο παραστάσεις την Παρασκευή 31 Ιανουαρίου,
το Σάββατο 1 & την Κυριακή 2 Φεβρουαρίου 2020 στις 21:00.
Νάντη, 1440. Ο Ζιλ ντε Ραι απολογείται στο δικαστήριο της Ιεράς Εξέτασης για τα ειδεχθή εγκλήματά του και καταδικάζεται με απαγχονισμό και πυρά. Ο επιφανής Στρατάρχης της Γαλλίας και συμπολεμιστής της Ιωάννας της Λωραίνης κατηγορείται για σοδομισμό, ανθρωποκτονία και μαύρη μαγεία. Η δημόσια εξομολόγησή του για το ταξίδι του στη σκοτεινή πλευρά συγκλονίζει μέχρι και σήμερα ως ένα ανελέητο κατηγορώ, που τον οδηγεί στην έσχατη ταπείνωση και τον βίαιο εκμηδενισμό.
“Εγώ που ήθελα να γίνω τα πάντα υπεράνθρωπος, είμαι ένας υπάνθρωπος, ένας απάνθρωπος άνθρωπος. Τίποτα”
Ο αββάς Bossard, βιογράφος του Ζιλ ντε Ραι γράφει για τη δίκη: «προς όλα ήταν το αντίθετο από τη δίκη της Ζαν Ντ’ Αρκ… και οι δύο αποτελούν τις σημαντικότερες δικαστικές υποθέσεις, όχι μόνο του Μεσαίωνα, αλλά και των νεότερων χρόνων».
Ο Φλαμανδός συγγραφέας Hugo Claus καταπιάστηκε με το θέμα της δίκης του Ζιλ ντε Ραι, μέσω των πρακτικών της, που έχουν σωθεί στο ακέραιο και έχουν μεταφερθεί από τα λατινικά στα γαλλικά από τον Pierre Klossowski.
Όπως επισημαίνει και η μεταφράστρια του έργου «Ο Ζιλ και η Νύχτα», Μαρία Ευσταθιάδη, ο Claus «δεν έπαψε ποτέ να προκαλεί, να ασκεί από πολύ νωρίς κριτική στην καθολική εκκλησία και να κατακρίνει τον ψευδή λόγο της εξουσίας στην πατρίδα του». Το έργο του χαρακτηρίζεται από ρεαλισμό, ωμότητα, σατιρικά στοιχεία, αναπάντεχες καταστάσεις, τρέλα, σεξουαλικές παρεκτροπές και μία βαθιά γνώση της ανθρώπινης πολυπλοκότητας.
Ο θεαματικός θάνατος ενός εκ των μεγαλύτερων serial killers όλων των εποχών
Από την πρώτη στιγμή της σύλληψής του έως και το θάνατό του, ο Ζιλ ντε Ραι θα γινόταν ένα θέαμα για τον όχλο. Στην αρχή όλοι του φέρθηκαν με σεβασμό λόγω της θέσης του, παραχωρώντας του μία κάμαρα ψηλά στον πύργο και δεν τον έκλεισαν σε κάποιο μπουντρούμι. Ένας από τους μεγαλύτερους φόβους του Ζιλ ήταν ο αφορισμός. Για να γλιτώσει από την πιο ταπεινωτική ποινή της εποχής του, μεταξύ της παράνοιας που διακατείχε την απολογία του, αυτό που έπρεπε να κάνει ήταν να μετατρέψει την καταστροφή του σε ένα φαντασμαγορικό πυροτέχνημα. Οδυρόμενος εγκατέλειψε την αλαζονική και υβριστική στάση, που είχε στην αρχή της δίκης του και ζήτησε τη συγχώρεση, ομολογώντας τα εγκλήματά του.
Οι ομολογίες που έκριναν την τύχη του Ζιλ ντε Ραι ξεκίνησαν στις 21 Οκτωβρίου 1440, την ημέρα που οι δικαστές αποφάσισαν να τον υποβάλουν σε βασανιστήρια. Ζητώντας χρόνο για να σκεφτεί κατάφερε να αποφύγει τα βασανιστήρια και να τον ανακρίνει ο πρόεδρος του πολιτικού δικαστηρίου παρουσία του επισκόπου ντε Σαιν- Μπριέκ και όχι οι εκκλησιαστικοί δικαστές. Μία ημέρα μετά ο Ζιλ ντε Ραι αποκάλυψε όλα τα εγκλήματά με κάθε λεπτομέρεια στους εκκλησιαστικούς δικαστές, καταδεικνύοντας τους συνενόχους του.
Το πιο συγκλονιστικό στο θάνατο του Ζιλ ντε Ραι ήταν το ότι κατάφερε να προκαλέσει τον οίκτο του ακροατηρίου του. Ο Ζιλ ντε Ραι ονειρεύτηκε ένα ταξίδι δίχως τέλος που θα τον έσωζε. Αρκέστηκε όμως στην πρόθεση. Ακόμα και κατά τις τελευταίες ελεύθερες μέρες του συνέχιζε να αποκεφαλίζει παιδιά.
Απόσπασμα από το σημείωμα του σκηνοθέτη:
“Για να ανέβεις στον Παράδεισο πρέπει να πάρεις φόρα από την Κόλαση” Νίκος Καζαντζάκης
…Ο Ζιλ ντε Ραι έγκλειστος σε ένα κόσμο στο μεταίχμιο της αγιότητας και του πιο σκοτεινού και ειδεχθούς εγκλήματος, με μόνη διέξοδο τον πιο ταπεινωτικό και φρικτό θάνατο. Η ειλικρινής μεταμέλεια του Ζιλ ντε Ραι τον απαλλάσσει από τον αφορισμό που τον έτρεμε, αλλά τον οδηγεί στη θεαματική και λυτρωτική διαφυγή στο θάνατο με πυρά και αγχόνη. Τα αποτρόπαια, εκλεπτυσμένα και ειδεχθή εγκλήματα του Ζιλ ντε Ραι τον κατατάσσουν σ’ ένα εκ των πλέον σκοτεινών και αποτρόπαιων κατά συρροή δολοφόνων όλων των εποχών.
Το έργο «Ζιλ και η νύχτα» έχει πολλαπλό ενδιαφέρον. Δικαστικό, θρησκευτικό, κυρίως ψυχογραφικό. Όλοι οι μελετητές του φαινομένου Ζιλ ντε Ραι αναρωτιούνται πώς ένας άνθρωπος σαν τον Ζιλ Ντε Ραι, από αυτό που ήταν, ένας θεοσεβούμενος, πιστός στο Χριστό και στην Ιωάννα, ένθερμος πατριώτης, που πολέμησε για την απελευθέρωση της Γαλλίας και έγινε Στρατάρχης, έφτασε στο αντίθετο απώτατο άκρο. Η ψυχογραφική ή και ψυχιατρική παράμετρος είναι από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία του έργου που μεταφράζονται και ως θεατρικό και ερμηνευτικό ενδιαφέρον. Το έργο “Ζιλ και η Νύχτα» είναι σύγχρονο και το θέμα του διαχρονικό: η αιώνια πάλη του καλού και του κακού των δημιουργικών και καταστροφικών δυνάμεων της ανθρώπινης νόησης.
Πρόκειται για ένα πολύ σκληρό και ακραία τολμηρό έργο, στοιχείο που χαρακτηρίζει εξάλλου το συνολικό έργο του Ούγκο Κλάους, που δεν στερείται ωστόσο το χιούμορ, τις απροσδόκητες διακυμάνσεις και ακραίες μεταπτώσεις. Η πολιτική, κοινωνική πλευρά βρίσκεται στον πυρήνα του κειμένου. Ο ολοκληρωτισμός, η βία, ο πόλεμος και η θυσία της πιο αγνής και παιδικής αθώας ύπαρξης, στον βωμό του χρήματος και της κατάχρησης εξουσίας αποτελούν δομικό συστατικό στοιχείο του έργου.
Η Ταυτότητα της Παράστασης:
Ζιλ και η νύχτα
Θεατρικός μονόλογος
Κατάλληλο άνω των 18
Συντελεστές:
Συγγραφέας: Hugo Claus
Μετάφραση: Μαρία Ευσταθιάδη
Σκηνοθεσία- Ερμηνεία: Νίκος Χατζηπαπάς
Συμμετοχή: Πάνος Λαμπρίδης
Γλυπτό: Κωστής Παπαδόπουλος
Μουσική επιμέλεια: Ελίζα Χατζηπαπά
Βοηθός Σκηνοθέτη: Νέλη Αλκάδη
Φωτογραφίες παράστασης: Ράνια Παπαδοπούλου
Εκτέλεση Κοστουμιών: Λίτσα Κυρίτση
Δημόσιες Σχέσεις: Ράνια Παπαδοπούλου
Παραγωγή: Labillusions – Helix Theatre
Πληροφορίες:
Παραστάσεις:
Παρασκευή 31 Ιανουαρίου 2020,
Σάββατο 1 & Κυριακή 2 Φεβρουαρίου 2020 στις 21:00.
Τιμές εισιτηρίων:
13 ευρώ (κανονικό), 10 ευρώ (μειωμένο)
Προπώληση: ticketplus.gr και στο ταμείο του θεάτρου: 231 084 2509
Έγραψαν για την παράσταση:
«…Η σκηνοθεσία του Χατζηπαπά συλλαμβάνει την πολυπρισματικότητα του έργου και το αναδεικνύει σε όλα τα επίπεδα, το ψυχαναλυτικό το υπαρξιακό και, πάνω από όλα το πολιτικό που δεσπόζει. Ο Χατζηπαπάς ως ηθοποιός είναι έξοχος, δίνει τραγικά το ρόλο από τα μύχια, φωτίζοντας τον ώς την απεγνωσμένη κραυγή του ανθρώπου, πιασμένου στην παγίδα που έστησε ο ίδιος για να πιάσει με τη λογική του το άλογο, με τη σκέψη του το άσκεπτο, με τη νόηση το αδιανόητο…», Λέανδρος Πολενάκης, κριτικός θεάτρου, Εφημερίδα «Η Αυγή»
«Μία ερμηνεία για βραβείο (κι όχι μόνον ελληνικό): Νίκος Χατζηπαπάς στο ρόλο του Ζιλ ντε Ραι… Ο απόλυτος υποκριτικός άθλος. Μία ερμηνεία για διεθνή βραβεία. Πιστεύω ότι αν παίξει σε αλλόγλωσσο κοινό θα γίνει απόλυτα κατανοητός!!!…», Κωνσταντίνος Μπούρας, ποιητής θεατρολόγος
“…Ο Νίκος Χατζηπαπάς μας επιτρέπει με ένα δίωρο ρεσιτάλ ερμηνείας μία πολυεπίπεδη ανάγνωση του ήρωα: βλέπουμε την αμφιταλάντευση ενός ήρωα των πεδίων των μαχών ανάμεσα στην αλαζονεία, την αυτοταπείνωση και την αυτοκαταστροφή, τα πολιτικά και κοινωνικά αδιέξοδα στο ασφυκτικό περιβάλλον της παντοδύναμης Ιεράς Εξέτασης, τις ενοχές που σαν χιονοστιβάδα οδηγούν τον Ζιλ ντε Ραι στην ομολογία εγκλημάτων που ίσως και να μην διέπραξε…”, Χρίστος Καλουντζόγλου, Περιοδικό Πρακτορείο
«…Ο Νίκος Χατζηπαπάς που σκηνοθετεί και υποδύεται το ρόλο του Ζιλ, προσέγγισε με ανατριχιαστική ωμότητα τον ήρωα και άγγιξε με την ερμηνεία του όλες τις πτυχές της προσωπικότητάς του. Ξετύλιξε περίτεχνα τις αλήθειες, ακόμα και τις πιο μύχιες σκέψεις του. Η μουσική και δη η εκκλησιαστική μουσική διά στόματος Πάνου Λαμπρίδη, έντυσε υπέροχα το έργο είτε κατευνάζοντας είτε συμπληρώνοντας τις εξάρσεις του ήρωα…», Στέλλα Κοκκινέλη, noisy.gr
«… Ο Νίκος Χατζηπαπάς ως Ζιλ, ενσαρκώνει με υπεράνθρωπη προσπάθεια πάνω στο σανίδι, σε ένα μονόλογο δυόμιση ωρών, την απελπισία και το συντριπτικό αίσθημα αδικίας που κατέλαβε τον ήρωα τις κρίσιμες εκείνες ώρες. Άλλοτε λιτός, εσωστρεφής, όμως στιγμές οδηγούμενος σε στιγμές ακραίας θλίψης, σχεδόν αυτομαστιγώμενος, αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στο απολογείν και στο κατηγορώ των ίδιων του των κατηγόρων…», Μάνος Δασκαλογιάννης, tetragwno.gr
“…Ο ηθοποιός επιχειρεί έναν υποκριτικό άθλο. Ένα απίστευτο εγχείρημα που αφήνει το θεατή ανήμπορο να αντιδράσει. Σε συνεπαίρνει απόλυτα. Ο Νίκος Χατζηπαπάς δεν υποκρίνεται, μετουσιώνεται σε Ζιλ ντε Ρε και δημιουργεί μια ατμόσφαιρα που σπάνια έχουμε τη χαρά να βιώσουμε. Πρόκειται για μια θεατρική εμπειρία που όσοι τη βίωσαν δε θα την ξεχάσουν εύκολα…” Νατάσα Κωνσταντινίδη, texnes – plus
“ …Επωμιζόμενος τον άκρως απαιτητικό, μοναδικό ρόλο καθώς και τη σκηνοθεσία, με τη μαεστρία και την τόλμη της εμπειρίας του, με την εμβριθή γνώση και κατανόηση του υλικού του, ο Νίκος Χατζηπαπάς ανατέμνει με χειρουργική λεπτότητα και ακρίβεια τον εξαίσια “ιδιότροπο” λόγο του Κλάους, χαρίζοντάς μας μια ερμηνεία σχεδόν εξωπραγματική, που κατορθώνει το σχεδόν ακατόρθωτο: για δυόμιση ολόκληρες ώρες, το κοινό παρακολουθεί καθηλωμένο, ασάλευτο στις θέσεις του. Ανάσα δεν ακούγεται. Ο χρόνος τρέχει σαν το νερό, με τα πέντε λεπτά του διαλείμματος να είναι εκείνα που φαντάζουν ατέλειωτα, ώσπου να επιστρέψουμε στην ποιητικά βίαιη μαγεία της παράστασης. Με απόλυτο έλεγχο της δυναμικής της, η υπέροχη φωνή του Νίκου Χατζηπαπά πλημμυρίζει την αίθουσα, σωματοποιώντας με την εκφραστική της ευελιξία και ζεστασιά το χειμαρρώδες αυτό παραλήρημα, το οποίο έχει θαυμάσια αποδοθεί στα Ελληνικά από τη Μαρία Ευσταθιάδη…” Μάριον Χωρεάνθη, Fractalart.gr
“…Όχι αδίκως, ερμηνευτικός άθλος, χαρακτηρίστηκε η ερμηνεία του Νίκου Χατζηπαπά, ο οποίος, για 2,5 ώρες, δίνει μαθήματα υποκριτικής. Σε μια παράσταση εξόχως δύσκολη και απαιτητική. Με ένα κείμενο ρεαλιστικά σκληρό, συγκλονιστικό, καθηλωτικό…” Έλενα Χατζοπούλου, Sinwebradio.com
Links παράστασης:
Η σελίδα της παράστασης στο facebook: https://www.facebook.com/zilkaiinychta/
Θέατρο Αμαλία
Διεύθυνση: Αμαλίας 71, Θεσσαλονίκη 546 40
Τηλέφωνο: 231 084 2509
