Ο David Mamet είναι γνωστός στο θεατρόφιλο κοινό με διάφορα έργα όπως, Ο Αμερικανός βούβαλος, Ολεάννα, Οικόπεδα με θέα, Η ζωή στο θέατρο. Φέτος, το Θέατρο Τέχνης παρουσιάζει το έργο του Edmond, το οποίο έκανε πρεμιέρα στο Goodman Theatre του Σικάγο τον Ιούνιο του 1982 και το 2003 στο Λονδίνο με τον Kenneth Branagh στον ομώνυμο ρόλο. Η πανελλήνια πρώτη έγινε από το Κ.Θ.Β.Ε. το 1990 σε σκηνοθεσία Βασίλη Βαφέα με τον Δημήτρη Καρέλλη στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Το 2006 έγινε ταινία από τον StuartGordon,για την οποία ο William H. Macy, στο ρόλο του Burke Edmond, βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Mardel Plata.
Διαβάζουμε στο δελτίο τύπου της παράστασης ότι το όνομα του ήρωα δεν είναι τυχαία επιλεγμένο. Θυμίζει το όνομα του Ιρλανδού φιλοσόφου και πολιτικού, Edmund Burke, ο οποίος αντιμαχόταν με πάθος τη Γαλλική Επανάσταση και θεωρείται ο πρωτεργάτης του σύγχρονου συντηρητισμού και του κλασικού φιλελευθερισμού:Και τι είναι η ελευθερία δίχως τη σοφία; Δίχως την αρετή; Είναι το πιο επικίνδυνο από όλα τα δεινά. Είναι τρέλα, είναι διαστροφή χωρίς όρια.
Το θεατρικό έργο αποτελείται από είκοσι τρεις σκηνές, στις οποίες όλοι οι ηθοποιοί υποδύονται τους διάφορους ρόλους, εκτός από εκείνους που είναι ο Edmond και η σύζυγός του, σύμφωνα με τις σκηνικές οδηγίες του Mamet.Στην πρόταση της Κάλμπαρη μόνο τον κεντρικό ήρωα υποδύεται ένας ηθοποιός. Παρακολουθούμε την περιπλάνηση του ήρωα, ενός σύγχρονου Οδυσσέα στη Νέα Υόρκη της νύχτας. Επειδή έχει βαρεθεί τη συζυγική ζωή, εγκαταλείπει τη σύζυγό του χωρίς πολλές εξηγήσεις και ξεχύνεται στους δρόμους όπου καταλήγει σε έναν οίκο ανοχής και αμέσως μετά σε έναν χώρο κατάλληλα διαμορφωμένο για μπανιστήρι: «Μόνο κοιτάς Δεν αγγίζεις!» σκορπίζοντας χωρίς φειδώ τα όσα δολάρια έχει πάνω του. Παίζει χαρτιά, αλλά όταν καταλαβαίνει ότι το παιχνίδι είναι στημένο, αντιδρά με αποτέλεσμα να τον χτυπήσουν οι τζογαδόροι. Καθώς έχει πλέον βεβαιωθεί για το πόσο άσχημη και δύσκολη είναι η ανθρώπινη επιβίωση αγοράζει ένα μαχαίρι. Φοβίζει μία γυναίκα στο μετρό, χτυπά έναν Αφρο-Αμερικανό νταβατζή που προσπάθησε να τον κλέψει, ενώ τον βρίζει με έντονη ρατσιστική πρόθεση. Πηγαίνει σε μία καφετέρια με αναπτερωμένο το ηθικό από τις πράξεις βίας, κάνει ερωτική πρόταση στη σερβιτόρα Glenna. Της εξομολογείται τον ξυλοδαρμό του Αφρο-Αμερικανού μιλώντας έντονα για τη ρατσιστική του θέση. Η Glenna συγκρίνει την έξαψή του με το δικό της συναίσθημα, όταν παίζει. Ο Edmond, όμως, τη θεωρεί σερβιτόρα και όχι ηθοποιό, αφού κάνει μαθήματα μόνο, δεν παίζει ρόλους, δεν πληρώνεται όταν παίζει. Η έντονη αντιπαράθεσή τους δεν αργεί να κάνει τη Glenna να νιώσει προσβεβλημένη και να του ζητήσει να φύγει. Ο Edmond είναι πλέον εκτός εαυτού και τη σκοτώνει με το μαχαίρι.
Αργότερα θέλει να εξομολογηθεί στον ιεροκήρυκα που συναντά, ο οποίος μιλά για την εξιλέωση των ψυχών μέσω της πίστης, αλλά η αναγνώρισή του από τη γυναίκα του μετρό, οδηγεί στη σύλληψή του. Συνεχίζει να είναι υβριστικός και κακοήθης. Έχει μία μικρή συνάντηση με τη σύζυγό του για να τακτοποιηθούν τα χαρτιά του διαζυγίου.Συγκάτοικος του στο κελί είναι ένας μεγαλόσωμος Αφρο-Αμερικανός και ο μεγάλος φιλοσοφικός μονόλογος του Edmond εκφράζει συναισθήματα συμβιβασμού προς το συγκάτοικό του και για τους μαύρους γενικά, λέγοντας ότι οι άνθρωποι υποσυνείδητα επιθυμούν αυτό που φοβούνται και θα πρέπει οι λευκοί να μην προσπαθούν να αποφύγουν τους μαύρους. Ο αδιάφορος συγκάτοικός του, του προσφέρει πρώτα τσιγάρο και μετά τον χτυπά δυνατά στο πρόσωπο δύο φορές.Στη συνέχεια τον φοβερίζει πως θα τον σκοτώσει, εκτός εάν, του κάνει στοματικό έρωτα, το οποίο και κάνει. Ο Edmondπαραδέχεται ότι έχει βιαστείστη συνάντησή του με τον ιερέα. Παρόλο που το έχει αναφέρει στις αρχές, δεν έδειξαν ενδιαφέρον και απλά είπαν: «Αυτό συμβαίνει». Ακολουθεί μία σκηνή όπου ο εξαγριωμένος Edmond τα βάζει με το Θεό. Στην προτελευταία σκηνή, ο Edmond φαίνεται να έχει συγχωρήσει τον συγκάτοικό του, και στην τελική σκηνή, καθώς καπνίζει, οι δυο τους επανεξετάζουν την αβεβαιότητα της ζωής και το ρόλο του πεπρωμένου στις ανθρώπινες υποθέσεις. Οι δυο τους ξαπλώνουν με ένα φιλί στο στόμα για καληνύχτα, συνοδευόμενο με στίχους από τον Amlet.
Η Μαριάννα Κάλμπαρη, η οποία υπογράφει τη σκηνοθεσία, έχει καταλάβει σε βάθος τις προθέσεις του συγγραφέα. Μας παρουσιάζει επί σκηνής σαν κινηματογραφική προβολή μία κοινωνία που νοσεί. Ο σύγχρονος δυτικός άνθρωπος έχει χάσει τον εαυτό του, τη μνήμη του, απέχει μακράν από αξίες, ιδεολογίες, είναι ανήμπορος να πράξει οτιδήποτε που θα τον ανυψώσει από τη ζωώδη κατάσταση που βρίσκεται. Πετυχαίνει να μας δείξει το τέλμα και τη σήψη του σύγχρονου πολιτισμού. Οι υποσχέσεις και τα όνειρα έμειναν φρούδες ελπίδες.Διανθίζει με στίχους από τον Σαιξπηρικό Άμλετ, από την αρχή έως το τέλοςτην παράσταση, θέλοντας όχι μόνο να τονίσει ότι όλα είναι θέατρο, αλλά, και τη ματαιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης.
Η Χριστίνα Κάλμπαρη επιμελείται σκηνικά και κοστούμια. Έχει έμπνευση στην εκμετάλλευση του σκηνικού χώρουκαι μέσα από την απλότητα του σκηνικού, φωτογραφίζει τη νοσηρή σύγχρονη πραγματικότητα, που όλα δείχνουν να είναι μία συναλλαγή χρηματιστηρίου, από τον έρωτα και την αγάπη έως την θρησκευτική πίστη.
Ο Γιάννος Περλέγκας είναι ο ιδανικός Edmond. Στο πρόσωπό του καθρεφτίζεται κάθε ψυχική διαταραχή, κάθε πόνος, κάθε απογοήτευση. Είναι τόσο φυσικός στην ερμηνεία του ρόλου, που σε συνεπαίρνει μαζί του στην προσπάθειά του προς την επιβίωση και την ελευθερία.Οι συναισθηματικές του εξάρσεις, καθώς και η καθαρή εκφορά του λόγου του βοηθούν να αποδοθεί ο ψυχισμός του ήρωα επί σκηνής.
Η Κωνσταντίνα Τάκαλου ερμηνεύει τους ρόλους της, από τη σύζυγο έως τη σερβιτόρα με τέτοια φυσικότητα που νομίζεις πως κάθε φορά είναι άλλη ηθοποιός. Έχει δυναμική παρουσία στη σκηνή και ξέρει να ελέγχει τόσο τη φωνή όσο και τα συναισθήματά της.
Ο Δημήτρης Πασσάς ξεχωρίζει σε όλους τους ρόλους που έχει αναλάβει, καθώς ελίσσεται φυσικά, χωρίς άγχος, κρατά τις ισορροπίες ανάμεσα στις διαφορετικές ψυχοσυνθέσεις τόσο με την ομιλία όσο και με την κίνησή του· δείχνει πως έχει τις βάσεις να εξελιχθεί σε μεγάλο ταλέντο.
Ο Σταύρος Καλλιγάς είναι εξαιρετικός ως Αφρο-Αμερικανός του υποκόσμου και όχι μόνο. Όπου χρειάζεται περισσότερη συναισθηματική προσέγγιση είναι σε θέση να ανταποκριθεί με αμεσότητα.
Οι υπόλοιποι ηθοποιοί που μοιράζονται τους ρόλους του έργου,Δημήτρης Μαγγίνας, Μαριλένα Μόσχου, Βάλια Παπαχρήστου και Παναγιώτης Ρενιέρης, έχουν ενεργή συμμετοχή, χωρίς να υστερούν σε ερμηνεία και σκηνική παρουσία. Η χορογράφος Βάλια Παπαχρήστου βοήθησε πάρα πολύ στην άψογη κίνηση των ηθοποιών και μάλιστα στη σκηνή, που η κοινωνία νοσεί και όλοι ξαπλώνουν στο κρεβάτι του νοσοκομείου είναι τέλειος ο συγχρονισμός. Οι φωτισμοί τηςΣτέλλας Κάλτσου δημιουργούν μία άψογη ατμόσφαιρα και είναι ξεκάθαρη η εναλλαγή των σκηνών και μάλιστα έχουν σημαντικό ρόλο στην άρτια εξέλιξη του έργου. Οι μουσικές επιλογές της Nalyssa Green ολοκληρώνουν ιδανικά το όλο εγχείρημα.
Πρόκειται για μία παράσταση, η οποία αντικατοπτρίζει τον ξεπεσμό του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού. Αν και είναι ένα έργο που γράφτηκε σχεδόν σαράντα χρόνια πριν, δυστυχώς, τα όσα πραγματεύεται, όχι μόνο δεν έχουν αλλάξει προς το καλύτερο, αλλά τα πάντα έχουν οξυνθεί. Οι προκαταλήψεις, ο φόβος, η βία υπάρχουν και σήμερα και είναι σχεδόν εκτός ελέγχου. Ίσως παρακολουθώντας αυτή την παράσταση, αναρωτηθούμε τι μπορούμε να κάνουμε εμείς οι ίδιοι για να βγούμε από το τέλμα που βιώνουμε ως μέλη του σύγχρονου κόσμου. Καλή σας θέαση!
Συντελεστές:
Μετάφραση-σκηνοθεσία: Μαριάννα Κάλμπαρη
Σκηνικά-κοστούμια: Χριστίνα Κάλμπαρη
Μουσική: Nalyssa Green
Χορογραφία: Βάλια Παπαχρήστου
Σχεδιασμός φωτισμών: Στέλλα Κάλτσου
Βοηθός σκηνοθέτη: Μαριλένα Μόσχου
Βοηθός σκηνογράφου: Σοφία Αρβανίτη-Φλώρου
Παίζουν: Γιάννος Περλέγκας, Κωνσταντίνα Τάκαλου, Δημήτρης Πασσάς, Σταύρος Καλλιγάς,Βάλια Παπαχρήστου, Δημήτρης Μαγγίνας, Μαριλένα Μόσχου, Παναγιώτης Ρενιέρης.
Η παράσταση είναι ακατάλληλη για ανηλίκους
Τιμές εισιτηρίων:
Τετάρτη και Παρασκευή: γενική είσοδος 16, μειωμένο 12, ανεργίας 10
Κάθε Πέμπτη: γενική είσοδος 12
Σάββατο-Κυριακή: γενική είσοδος 18, μειωμένο 14, ανεργίας 12
Ατέλειες: 3 ευρώ
Όλα τα εισιτήρια μέσω viva αλλά και από τα ταμεία του θεάτρου μόνο 10 ευρώ
