Οι προσωπικοί της δίσκοι από το 1971 έως το 1979
Η Δήμητρα Γαλάνη έκανε την είσοδό της στη δισκογραφία το 1969 με το τραγούδι «Κάποιο τρένο» σε μουσική Δήμου Μούτση και στίχους Νίκου Γκάτσου. Συνεργαζόμενη με τους σημαντικότερους Έλληνες συνθέτες και στιχουργούς και υπηρετώντας ένα ρεπερτόριο εξαιρετικό, δεν άργησε να καθιερωθεί ως μία από τις μεγαλύτερες φωνές του ελληνικού πενταγράμμου. Αξιοπρόσεχτη είναι, επίσης, η παρουσία της ως συνθέτις, καθώς και η συμβολή της στην αναβίωση του λαϊκού και του ρεμπέτικου τραγουδιού, μέσα από τις εμφανίσεις της στο ιστορικό «Χάραμα». Στο εν λόγω αφιέρωμα, και στα υπόλοιπα τέσσερα που θ’ ακολουθήσουν, θα εξετάσουμε έναν-έναν όλους τους προσωπικούς της δίσκους, από το 1970 μέχρι και σήμερα.
1970 – 1980
Η συμμετοχή της στο δίσκο «Ένα χαμόγελο» των Δήμου Μούτση-Νίκου Γκάτσου σε ηλικία μόλις δεκαέξι ετών, έδωσε στη Δήμητρα Γαλάνη πολύ ισχυρά θεμέλια. Την πρώτη της δεκαετία στο τραγούδι ταυτίστηκε με το Μάνο Χατζιδάκι («Αθανασία», «Άσπρο περιστέρι»), καθιερώθηκε με το Γιώργο Χατζηνάσιο («Τα γαλάζια σου γράμματα», «Θα σ’ αγαπώ»), ενώ δεν παρέλειψε να πειραματιστεί με το Χριστόδουλο Χάλαρη («Η γη όπου ανθεί φαιδρά πορτοκαλέα») και με τον Παύλο Σιδηρόπουλο («Η ώρα του stuff»). Όσον αφορά το στιχουργικό κομμάτι, εκτενέστατη ήταν η συνεργασία της με το Νίκο Γκάτσο, μέσα από κύκλους τραγουδιών («Αθανασία», «Επιστροφή», «Κόκκινη κλωστή») και σκόρπια κομμάτια («Δώδεκα τρελά παιδιά»).
1971 «Δήμητρα Γαλάνη»
Μέχρι και τη δεκαετία του ’70 οι συνθέτες ήταν οι πρωταγωνιστές του μουσικού τοπίου. Σε συνεργασία με το στιχουργό ή τον ποιητή, έγραφαν τραγούδια ενιαίου ύφους, προσεγγίζοντας στη συνέχεια έναν ή περισσότερους ερμηνευτές για να τα τραγουδήσουν. Έτσι, οι προσωπικοί δίσκοι των νέων ερμηνευτών περιλάμβαναν κυρίως τραγούδια από συμμετοχές τους σε κύκλους τραγουδιών, καθώς και σκόρπια κομμάτια από δίσκους 45 στροφών. Η Γαλάνη δεν αποτελεί εξαίρεση. Στον πρώτο της δίσκο, που φέρει ως τίτλο το όνομά της, κυριαρχούν τα τραγούδια δύο δίσκων του θρυλικού διδύμου Μάνου Χατζιδάκι-Νίκου Γκάτσου. Στην «Επιστροφή» (1970) η «νεαρά» Δήμητρα Γαλάνη μοιράζεται τα τραγούδια με το «στιβαρό» Γρηγόρη Μπιθικώτση -όπως αναφέρει χαρακτηριστικά το δελτίο τύπου- και στης «Γης το χρυσάφι» (1971) με το Μανώλη Μητσιά, με τον οποίο έκτοτε θα καθιερωθεί ως καλλιτεχνικό ζευγάρι. Οι δύο δίσκοι κυκλοφόρησαν όσο ο Μάνος Χατζιδάκις βρισκόταν στην Αμερική, γι’ αυτό και τις ενορχηστρώσεις ανέλαβαν ο Δήμος Μούτσης και ο Γιάννη Σπανός αντίστοιχα. Ο συνθέτης έστελνε κασέτες με οδηγίες για τα τραγούδια, αναφέροντας χαρακτηριστικά πως εισαγωγή στο «Η πίκρα σήμερα» πρέπει να μοιάζει με προσευχή μικρού παιδιού. Το εν λόγω κομμάτι, μαζί με το «Χασάπικο 40», το «Άσπρο περιστέρι» και την «Αγάπη μέσα στην καρδιά» εντάσσεται στις πιο χαρακτηριστικές στιγμές της ερμηνεύτριας, ενώ το «Πελαγίσιο μνήμα» και οι «Κολασμένοι» είναι δύο εξίσου ενδιαφέροντα κομμάτια. Ο δίσκος περιέχει επίσης κάποια δημοτικά σε διασκευή Βασίλη Δημητρίου, («Χαλασιά μου», «Μαρία με τα κίτρινα» κ.ά.), για το οποία η ίδια η ερμηνεύτρια έχει πει «Δεν ξέρω κατά πόσο είχε σχέση με το δημοτικό, αλλά η εμπορική επιτυχία ήταν μεγάλη». Η πρώτη πλευρά κλείνει με το «Με πνίγει τούτη η σιωπή» των Γιάννη Σπανού-Κώστα Κωττούλα, που έγινε, βέβαια, ευρέως γνωστό μέσα από την επανεκτέλεση της Μαρινέλλας, αλλά και της ίδιας της Γαλάνη, τραγουδώντας το στο «Χάραμα» τη δεκαετία του ‘90.
1973 «Δήμητρα Γαλάνη 2»
Και ο εν λόγω δίσκος περιέχει τραγούδια από κύκλους τραγουδιών και δισκάκια 45 στροφών, με τη διαφορά πως απουσιάζουν παντελώς οι συνθέσεις του Μάνου Χατζιδάκι, με τον οποίο η Γαλάνη θα συναντηθεί ξανά το 1976 στην «Αθανασία». Κυριαρχούν, όμως, οι μελωδίες του Γιώργου Χατζηνάσιου, ενός συνθέτη που καθόρισε εξίσου το ρεπερτόριό της, χαρίζοντάς της πολλές επιτυχίες. Εδώ ακούμε το ατμοσφαιρικό «Ήταν μια φορά κι έναν καιρό» σε στίχους Χρήστου Στίππα, από τον πρώτο προσωπικό δίσκο του συνθέτη «4.5.3» (1972), και τα «Αν μ’ αγαπάς φίλα σταυρό», «Βρε πώς αλλάζουν οι καιροί» και «Να πέσει να ρημάξει», από το «Έχει ο Θεός» (1973) σε στίχους Γιάννη Λογοθέτη. Στο οπισθόφυλλο του «Έχει ο Θεός» αναφέρεται πως το «Βρε πώς αλλάζουν οι καιροί» αποτελεί διασκευή και σύμφωνα με το συνθέτη δεν είναι άλλο από το «Für Elise» του Ludwig van Beethoven, το οποίο, βέβαια, ο Χατζηνάσιος προσάρμοσε στα ελληνικά δεδομένα, προσθέτοντας μέχρι και μπουζούκι. Το 1972 η Γαλάνη μοιράστηκε με το Μητσιά τα τραγούδια της «Κόκκινης κλωστής» των Λουκιανού Κηλαηδόνη-Νίκου Γκάτσου, ενός κύκλου τραγουδιών με λαϊκά κομμάτια και μια ηθελημένα παιχνιδιάρικη διάθεση, απ’ τον οποίο δεν απουσιάζουν, βέβαια, οι ποιητικές στιγμές, όπως ο «Ψαλμός» και το «Νυχτώθηκα στην πόρτα σου». Εδώ, πάντως, ακούμε τα πιο ανάλαφρα «Με γαρύφαλλο στο πέτο» και «Μια Κυριακή του Μάρτη». Ακόμη, περιλαμβάνεται η μελαγχολική μπαλάντα «Βροχή και σήμερα» από τις «Μέρες αγάπης» (1973) των Γιάννη Σπανού-Λευτέρη Παπαδόπουλου.
1974 «Ο κάμπος»
Η επιτυχία της «Μαρίας με τα κίτρινα» θα οδηγήσει τη Γαλάνη να ηχογραφήσει κι άλλα τραγούδια παρόμοιου ύφους, όπως την «Πάναινα», των Γιώργου Κατσαρού-Πυθαγόρα, και το γνωστό «Μενούση», διασκευασμένο, επίσης, από τον Κατσαρό. Το επιτυχημένο δίδυμο θα της χαρίσει και το ελαφρολαϊκό «Θα υπάρχω θες δε θες», ένα τραγούδι αρκετά γνωστό μέχρι και σήμερα, καθώς και τον πρώτο της, ουσιαστικά, προσωπικό δίσκο. Ο «Κάμπος» είναι αφιερωμένος στο αγροτικό ζήτημα και περιλαμβάνει δώδεκα δημοτικοφανή κομμάτια, παιγμένα από λαϊκή ορχήστρα, με χαρακτηριστικούς τίτλους όπως «Σαρακήνα», «Γέρο τσιφλικά» και «Αγροτιά μου». Ο δίσκος δεν είχε μεγάλη απήχηση και παρότι επανακυκλοφόρησε και σε CD, πλέον θεωρείται εξαιρετικά δυσεύρετος και ξεχασμένος, ακόμα κι απ’ τους ίδιους τους συντελεστές. Από τα κομμάτια που ξεφεύγουν από τη θεματολογία του υπόλοιπου δίσκου ξεχωρίζει το «Χωρίσαμε αλλά», μια ερωτική μπαλάντα που κινείται στο γνώριμο ύφος του δημοφιλούς διδύμου.
1975 «Λεπτομέρειες»
Η αρχική της ιδέα ήταν να επανεκτελέσει γνωστά τραγούδια και να τα συμπεριλάβει σ’ ένα μεγάλο δίσκο, εν τέλει, όμως, οι «Λεπτομέρειες» περιλαμβάνουν και καινούρια τραγούδια των Λουκιανού Κηλαηδόνη-Νίκου Γκάτσου («Δώδεκα τρελά παιδιά», «Τι να την κάνω τη ζωή»), Γιάννη Σπανού-Λευτέρη Παπαδόπουλου («Οχτώ μικρά παιδιά», «Ένα παλληκάρι») και Χρήστου Λεοντή-Μάνου Ελευθερίου («Ώρα τρεις το μεσονύχτι»). Στις «Λεπτομέρειες» ακούμε, επίσης, το «Η γη όπου ανθεί φαιδρά πορτοκαλέα», γνωστό και ως «Τα όρη της Σκυθίας», σε μουσική Χριστόδουλου Χάλαρη και στίχους Γιάννη Κακουλίδη, που η Γαλάνη είχε ερμηνεύσει ένα χρόνο πριν στο δίσκο του συνθέτη «Ακολουθία». Την περίοδο εκείνη η Columbia τοποθετούσε το Χάλαρη στο έθνικ, αν και για την ερμηνεύτρια ένας τέτοιος χαρακτηρισμός δεν είναι αρκετός για να περιγράψει το ιδιαίτερο έργο του πολυπράγμονα συνθέτη και μουσικολόγου. Όσον αφορά στις επανεκτελέσεις, επιλέχθηκαν σε συνεργασία με τον παραγωγό Γιώργο Μακράκη τραγούδια που είχαν ακουστεί κυρίως από γυναικείες φωνές, κάποια εκ των οποίων ηχογραφήθηκαν παρουσία των συνθετών. Σύμφωνα με την ίδια, οι «Λεπτομέρειες» καταγράφουν σχεδόν απόλυτα τη δική της άποψη. Πράγματι, ακούγοντας κάποιος τις συγκλονιστικές της ερμηνείες στο «Κομοδίνο», σε μουσική Δήμου Μούτση, και στους «Ρημαγμένους κήπους», σε μουσική Χρήστου Λεοντή, αμφότερα σε στίχους Μάνου Ελευθερίου, καθώς και στα «Είδα την Άννα κάποτε», του Διονύση Σαββόπουλου, και «Ήταν τα λόγια σου φωτιά», των Σταύρου Ξαρχάκου-Κώστα Κινδύνη, εύκολα μπορεί να συμπεράνει πως η νεαρή ερμηνεύτρια είναι πλέον ώριμη και μπορεί με περισσή ευκολία να μεταδίδει συναισθήματα.
1978 «Μ’ αγαπούσες θυμάμαι..»
Ο πρώτος της δίσκος στη MINOS, μετά τη μεταγραφή της από την Columbia, χαρακτηρίζεται από την ίδια τη Γαλάνη «μπέρδεμα ρεπερτορίου» κι «ανεμομαζώματα». Όπως έχει εξομολογηθεί, οι παρεμβάσεις των στελεχών της εταιρίας και η αντίληψή τους για το τι εστί τραγούδι και πολιτισμός δημιουργούσαν πολλές συγκρούσεις κατά τη διάρκεια της θητείας της στη MINOS. Επί του προκειμένου, ο πολυσυλλεκτικός αυτός δίσκος περιλαμβάνει εύπεπτες μεν καλογραμμένες δε ερωτικές μπαλάντες, που θυμίζουν -κυρίως λόγω των ενορχηστρώσεων του Κώστα Κλάββα– τις ξένες επιτυχίες της εποχής. Το συνθετικό βάρος επωμίζονται οι παλιοί της γνώριμοι Γιάννης Σπανός και Δήμος Μούτσης, στην τελευταία του δισκογραφική συνάντηση μαζί της, και οι ανερχόμενοι τότε συνθέτες Αντώνης Βαρδής, Αλέξης Παπαδημητρίου και Νίκος Καρβέλας. Περιλαμβάνονται, επίσης, δύο «μεταγλωττισμένα» κομμάτια, σύμφωνα με τη μόδα της εποχής. Τα «Μ’ αγαπούσες» και «Αχ αυτά τα μάτια σου», σε μουσική Αντώνη Βαρδή και στίχους Πάνου Φαλάρα και Ανδρέα Αγγελάκη αντίστοιχα, έκαναν μεγάλη επιτυχία, με το πρώτο να εντάσσεται ακόμη στις συναυλίες της ερμηνεύτριας, τραγουδώντας το συνήθως με λάτιν ενορχήστρωση. Τα «Ας ανταμώνουμε», των Αλέξη Παπαδημητρίου-Σώτιας Τσώτου, και «Ας ήξερα γιατί», των Νίκου Καρβέλα- Βαρβάρας Τσιμπούλη με το Γιάννη Πάριο στα φωνητικά, καταφέρνουν να ξεχωρίσουν λόγω του διάχυτου ρομαντισμού τους, ενώ η μελαγχολική φωνή της ερμηνεύτριας ντύνει ιδανικά τις αισθαντικές νότες του Σπανού στα «Αν μ’ αγαπάς» και «Πάντα το χρώμα μου ήταν το γκρίζο», αμφότερα σε στίχους Δημήτρη Ιατρόπουλου, με το δεύτερο ειδικά να συνάδει απόλυτα με το ερμηνευτικό της προφίλ.
1979 «Εικόνες»
Έχοντας ήδη συμμετάσχει σε αρκετούς δίσκους του Γιώργου Χατζηνάσιου, το 1979 παρουσιάζει την πρώτη της ολοκληρωμένη δουλειά μαζί του. Ο Κώστας Τριπολίτης υπογράφει, μεταξύ άλλων, το δυναμικό «Ζω», μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του δίσκου, και τα «Κοίτα πράγματα» και «Γρανάζι», που κινούνται σε ποπ ρυθμούς κι ακούστηκαν αρκετά στην εποχή τους. Ωστόσο, ο δίσκος στηρίζεται σε μελωδικότατες μπαλάντες, με την αισθαντική φωνή της ερμηνεύτριας και το ευαίσθητο πιάνο του συνθέτη να έχουν τον πρώτο ρόλο: ο Γιάννης Καλαμίτσης υπογράφει το «Θα σ’ αγαπώ», ένα από τα πιο κλασσικά ερωτικά τραγούδια της ελληνικής δισκογραφίας, και το μελαγχολικό «Όταν γύρω νυχτώνει», που κέρδισε το Α’ Βραβείο στο Γαλλικό Φεστιβάλ «Rose d’ Or» το 1980. Εξίσου μελωδικά τα «Δεν έχουμε να πούμε τίποτα», σε στίχους Κυριάκου Ντούμου, «Να ‘ταν η καρδιά μου φύλλο», σε στίχους Μιχάλη Μπουρμπούλη και «Είναι πληγή η αγάπη μου», σε στίχους Κώστα Τριπολίτη. Τέλος, ειδική μνεία πρέπει να γίνει στο «Πάρε μου την τελευταία πνοή», ένα πανέμορφο λυρικό κομμάτι σε στίχους Μαρίας-Αλεξάνδρας, προερχόμενο από μια ανέκδοτη όπερα του συνθέτη, όπως μας πληροφορεί το οπισθόφυλλο του δίσκου.
ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ
(1) Ως «προσωπικοί» ορίζονται οι δίσκοι και τα CD όπου η Δήμητρα Γαλάνη είναι αποκλειστική ερμηνεύτρια ή υπογράφει εξολοκλήρου ως συνθέτις. Εξαίρεση αποτελούν τα «Τραγούδια της χτεσινής μέρας» (1981), τα οποία μοιράζεται με τη Χάρις Αλεξίου, και οι ηχογραφήσεις των ζωντανών της εμφανίσεων δίπλα σε ερμηνευτές όπως η Τάνια Τσανακλίδου, ο Κώστας Μακεδόνας κ.ά., καθώς οι συγκεκριμένες δισκογραφικές δουλειές καταγράφουν τις συναντήσεις της με τους εκάστοτε ερμηνευτές. Αντιθέτως, οι συναυλίες-αφιερώματα στο Δήμο Μούτση ή στη Βίκυ Μοσχολιού δεν αναφέρονται, ακριβώς επειδή στο επίκεντρό τους είναι το τιμώμενο πρόσωπο και όχι οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν.
(2) Δεν αναφέρονται οι συλλογές, τα best of και οι κασετίνες με τα τραγούδια της ερμηνεύτριας. Μοναδική εξαίρεση αποτελούν οι δύο πρώτοι δίσκοι της, «Δήμητρα Γαλάνη» (1971) και «Δήμητρα Γαλάνη 2» (1973), καθώς δεν εντάσσονται στη λογική των «μεγαλύτερων επιτυχιών» που διαμορφώθηκε τα επόμενα χρόνια, αλλά καταγράφουν τη μέχρι τότε πορείας της και περιλαμβάνουν και κάποια καινούρια κομμάτια.
(3) Βασική πηγή αποτέλεσε το box set «Δήμητρα Γαλάνη 1969-1999 Εφ’ όλης της ύλης» (2004). Επιπρόσθετο υλικό χρησιμοποιήθηκε από τα site www.galani.gr και www.discogs.com, από συνεντεύξεις της ερμηνεύτριας και των υπόλοιπων συντελεστών των δίσκων που αναφέρονται, καθώς κι απ’ το προσωπικό αρχείο του γράφοντα.
