Η έννοια της ελληνικότητας και της συλλογικότητας μέσα από το μύθο της οργής του Αχιλλέα απέναντι στον Αγαμέμνονα.
Το Ολύμπια Δημοτικό Μουσικό Θέατρο Μαρία Κάλλας του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων ανοίγει ξανά την αυλαία του, το Σάββατο 9 και την Κυριακή 10 Οκτωβρίου, με την παράσταση «Αχιλλεύς. Ελλάς Εκλιπαρούσα» από τη θεατρική ομάδα bijoux de kant.
Το ιστορικό θέατρο στο θρυλικό κτίριο της οδού Ακαδημίας στην καρδιά της Αθήνας επιστρέφει στην καρδιά της πολιτιστικής ζωής της πόλης, με ένα πλούσιο καλλιτεχνικό πρόγραμμα. Mε κεντρικό θέμα – μέχρι και το τέλος του 2021 – τον εορτασμό των διακοσίων χρόνων από την ελληνική επανάσταση, η έναρξη της νέας σεζόν πραγματοποιείται με μια ξεχωριστή συνάντηση, αυτή της δραστήριας ομάδας των bijoux de kant με το ηρωικό δράμα του Αθανάσιου Χριστόπουλου «Αχιλλεύς» (1804), η οποία διερευνά και επαναδιαπραγματεύεται την έννοια της ελληνικότητας και της συλλογικότητας μέσα από το μύθο της οργής του Αχιλλέα απέναντι στον Αγαμέμνονα.
Η πλεονεκτική συμπεριφορά του πρώτου από τη μια και η περηφάνια και ο εγωισμός του δεύτερου από την άλλη θέτουν σε κίνδυνο τις δυνάμεις του ελληνικού στρατεύματος και την επιτυχή έκβαση του Τρωικού Πολέμου έως ότου έρθει η πολυπόθητη συμφιλίωσή τους. Ανασυνθέτοντας τα υλικά μιας «παλιάς θεατρικότητας», καταδυόμενη στις ρίζες του νεοελληνικού λόγου και της αρχαιοελληνικής μυθολογίας, η bijoux de kant προσεγγίζει το ηρωικό δράμα μέσα από μια γλυκόπικρη αίσθηση αλλά και συγχρόνως κωμική και ανάλαφρη ματιά θίγοντας μερικά από τα βασικότερα ζητήματα της νεοελληνικής ιστορίας.
αναντιρρήτως τη μισήν ο πόλεμος την πνίγει.
Ή έπρεπεν ο άνθρωπος να μη γεννιέται διόλου
παρά με μίση κι έχθρητες να πάει κατά διαόλου.»
Το πρώτο νεοελληνικό θεατρικό έργο που αντλεί την υπόθεσή του από τον τρωικό κύκλο είναι το «Δράμα ηρωικόν εις την αιολοδωρικήν διάλεκτον (Αχιλλεύς)» του Αθανάσιου Χριστόπουλου, που γράφτηκε στα τέλη του 1804 και δημοσιεύτηκε στα 1805. Πρόκειται για ένα έργο γραμμένο στο πνεύμα του Διαφωτισμού, που αναφέρεται στο περιστατικό της οργής του Αχιλλέα εναντίον του Αγαμέμνονα και στις συνέπειές της ως το θάνατο του Πατρόκλου. Το έργο συνεκδόθηκε με τη Γραμματική της «Αιολοδωρικής Γλόσσας», στην οποία ο Αθανάσιος Χριστόπουλος αναλύει το γραμματικό του σύστημα για τη συγκεκριμένη γλώσσα, την οποία θεωρεί την καθομιλουμένη των Ελλήνων. Το δράμα γράφτηκε σε συμφωνία με τη γραμματική αυτή, σε ιδιόμορφη απλή καθαρεύουσα και ποικίλα μέτρα (κυρίως δεκαπεντασύλλαβοι ομοιοκατάληκτοι αλλά και επτασύλλαβοι στα χορικά).
Ο θαυμασμός για την αρχαία ελληνική μυθολογία και την κλασική αρχαιότητα αποτελεί χαρακτηριστικό της αρχαιολατρίας του 18ου και 19ου αιώνα στο δυτικό κόσμο. Η τάση αυτή μεταφέρθηκε στην καθ’ ημάς παιδεία και αποτέλεσε ένα ανεξάντλητο υλικό για τη συγκρότηση της εθνικής ταυτότητας. Στο έργο «Αχιλλεύς», ωστόσο, εντοπίζει κανείς όχι μόνο τις αξίες που εξυπηρετούν την καλλιέργεια της εθνικής συνείδησης αλλά ταυτόχρονα μια υποχώρηση του διδακτικού ύφους καθώς και την έντονη παρείσφρηση του προσωπικού βιώματος. Η κατανοητή, ζωντανή και ομιλούμενη «αιολοδωρική διάλεκτος» του Α. Χριστόπουλο, ο ομοιοκατάληκτος στίχος και οι λυρικές εξάρσεις καθιστούν το έργο κάτι περισσότερο από ένα ιδεολογικό όχημα.
Η σύγκρουση του Αχιλλέα με τον Αγαμέμνονα οδηγεί τον πρώτο να αποσχιστεί από το στράτευμα των Ελλήνων. Τα εσωτερικά συστήματα ιεραρχίας και η άδικη μεταχείριση δύνανται να μεταβάλουν το αίσθημα του «ανήκειν» στο άτομο. Έτσι, η συλλογική ταυτότητα των Ελλήνων κλυδωνίζεται από την πραγματικότητα της ζωής και των συναισθημάτων. Η πλεονεκτική συμπεριφορά του Αγαμέμνονα από τη μία και η περηφάνια και ο εγωισμός του Αχιλλέα από την άλλη θέτουν σε κίνδυνο τις δυνάμεις του ελληνικού στρατεύματος. Η εθνική συνείδηση διαμορφώνεται, λοιπόν, μέσα από μια βιωμένη πραγματικότητα. Δεν αποτελεί μια στείρα θεωρητική κατασκευή ή ένα σύστημα εκλογικευμένων αξιών αλλά συμφύεται με το συναισθηματικό κόσμο και την προσωπικότητα των ηρώων.
Η επανάσταση αποτελεί εκτός από συλλογικό και ένα διαρκές προσωπικό αίτημα. Μια ανάγκη για την ανατροπή του υπάρχοντος και τη συγκρότηση ενός νέου κόσμου. Από που αφορμώνται, όμως, οι επαναστάσεις; Ο «Αχιλλεύς» του Α. Χριστόπουλου έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός ήρωα, είναι ένας άλλος οπλαρχηγός της Επαναστάσεως. Ο θάνατος του Πάτροκλου, η απώλεια του αγαπημένου άλλου, αναζωπυρώνει το αίσθημα της συλλογικότητας, οδηγεί τον Αχιλλέα να συγχωρέσει τον Αγαμέμνονα και να επανενταχθεί στο στράτευμα. Με άλλα λόγια, το προσωπικό βίωμα, η άμεση αναφορά έχει τη δύναμη να μετακινήσει τη στάση απέναντι στη συλλογικότητα και την κοινή συνείδηση.
Πώς συνδέονται η φουστανέλα και η καραγκούνα με το αρχαίο κάλλος; Τα κλέφτικα τραγούδια με τους αρχαίους ήχους; Η αρχαία τραγωδία με τη ρομαντική δραματουργική παραγωγή; Ανασυνθέτοντας τα υλικά μιας «παλαιάς θεατρικότητας», τις θεατρικές πρακτικές των μπουλουκιών, τη δόνηση του έμμετρου λόγου, τις αρχετυπικές στάσεις του σώματος και τη στομφώδη υποκριτική, η σκηνοθετική προσέγγιση αποβλέπει να προσεγγίσει το «ηρωικό δράμα» μέσα από μια γλυκόπικρη αίσθηση αλλά και συγχρόνως κωμική και ανάλαφρη ματιά που σκοπεύει να θίξει μερικά από τα βασικότερα ερωτήματα της νεοελληνικής πορείας. Πώς διαμορφώνεται η συνεχώς διαρρηγνυόμενη από την εθνική διχόνοια ελληνική ταυτότητα ανά τους αιώνες; Ποια είναι η σύγχρονη ελληνικότητα;
Λίγα λόγια για τη bijoux de kant
Η bijoux de kant είναι η συνύπαρξη πολλών ιδεών, πολλών αισθητικών, πολλών εκφράσεων. Έγινε πεδίο για ένα γόνιμο διάλογο ανάμεσα στο θέατρο, τις καλές τέχνες, τη μουσική, το χορό, τη θεωρία και την επιστήμη. Η bijoux de kant είναι μία καλλιτεχνική εγγραφή που σχηματίστηκε για να υποστηρίξει και να προωθήσει τη δημιουργική έκφραση και την κριτική σκέψη, τον ποιητικό λόγο και τα διαφορετικά ιδιώματα. Στηρίζει τη συλλογικότητα και στοχεύει μέσα από τη συνεργασία της με καλλιτέχνες, ακαδημαϊκούς και όλους όσους πιστεύουν στην τέχνη στη δημιουργία καλλιτεχνικών έργων με υψηλή αισθητική αξία αλλά και κριτική στάση απέναντι στην επικαιρότητα.
* Cover photo: © Konstantinos Skourletis
Συντελεστές:
Σκηνοθεσία: Γιάννης Σκουρλέτης
Δραματουργική επεξεργασία: Γιώργος Παπαδάκης
Σκηνικά – Κοστούμια – Φωτισμοί: Κωνσταντίνος Σκουρλέτης
Κειμενικές προσθήκες: Γλυκερία Μπασδέκη
Βοηθός σκηνοθέτη: Κωνσταντίνος Παπασωτηρόπουλος
Παίζουν: Θανάσης Δήμου, Θανάσης Δόβρης, Θανάσης Βλαβιανός, Χάρης Χαραλάμπους–Καζέπης, Βασίλης Ζιάκας και η Φλομαρία Παπαδάκη
Εκτέλεση παραγωγής: bijoux de kant
Εισιτήρια:
Θέσεις περιορισμένης ορατότητας: 3€
Δ’ ζώνη (Φοιτητικό, πολύτεκνοι, νέοι έως 25 ετών, άνεργοι, άνω των 65 ετών): 5€
Γ’ ζώνη: 6€
Β’ ζώνη: 8€
Α’ ζώνη: 10€
Διακεκριμένη ζώνη: 12€
Προεδρικό θεωρείο: 15€
Προπώληση εισιτηρίων: www.ticketservices.gr
Η είσοδος στους χώρους του θεάτρου προϋποθέτει πιστοποιητικό εμβολιασμού (τουλάχιστον 14 ημερών) ή νόσησης (έως 6 μήνες από τη διάγνωση), ενώ πραγματοποιείται έλεγχος ταυτοπροσωπίας.
Πληροφορίες εκδήλωσης:
9, 10 Οκτωβρίου 2021
Ώρα: 20:30
Διάρκεια παράστασης: 80′
Τιμή εισιτηρίου: Είσοδος 3 – 15€
Τοποθεσία: Ολύμπια, Δημοτικό Μουσικό Θέατρο Μαρία Κάλλας
Ακαδημίας 59, Αθήνα 106 79, 210 364 2540, 210 528 4800
