«Το όνειρο ενός γελοίου» του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι είναι το πιο αισιόδοξο διήγημά του, που εκδόθηκε το 1877, τέσσερα χρόνια πριν το θάνατό του. Όμως, και να το έχει διαβάσει κανείς, δεν είναι καθόλου προετοιμασμένος γι’ αυτά που θα δει στην ομώνυμη θεατρική παράσταση σε σκηνοθεσία της Έφης Μπίρμπα, όπου εμφανίζεται η ίδια και ο Άρης Σερβετάλης. Δεν είναι μόνο ότι το έργο έχει απλοποιηθεί, ώστε να μπορεί να το παρακολουθήσει και το κοινό που δεν είναι εξοικειωμένο με το βαρύ και βαθύ ύφος του μεγάλου Ρώσου συγγραφέα. Είναι και ότι το έργο του Ντοστογιέφσκι είναι μονόλογος, σε πρώτο πρόσωπο εννοείται. Στην παράσταση όμως το βλέπουμε σε διαλογική μορφή: Χωρίς να μπαίνει σε δεύτερη μοίρα ο βασικός αφηγητής, η Έφη Μπίρμπα με την παρουσία της και τις μικρές, καίριες, χειρουργικές παρεμβάσεις της, υποβοηθά τον μονόλογο να κυλήσει αβίαστα και να πάει παρακάτω, χωρίς να κουράζει.
Δεύτερον, η Μπίρμπα, που είναι υπεύθυνη και για την εικαστική εγκατάσταση και το σχεδιασμό των κοστουμιών, έχει στήσει ένα σουρεαλιστικό, ονειρικό σκηνικό όπου η πραγματικότητα του πρωταγωνιστή ρέει και απελευθερώνεται μέσα στο στοιχείο του νερού.Του νερού που έχουμε συνδέσει με το ασυνείδητο, με τον κατακλυσμό, με τα όνειρα, και τελικά με την κάθαρση. Η οποία επέρχεται στο τέλος της παράστασης, και στην οποία η απόδοση και δραματοποίηση των Μπίρμπα – Σερβετάλη δίνει μια νότα ακόμα πιο αισιόδοξη, απ’ όσο έδωσε ο ίδιος ο συγγραφέας.
Τρίτον, μέσα σ’ αυτό το ονειρικό σκηνικό όπου πρωταγωνιστεί το νερό, εκτυλίσσεται μπροστά στους θεατές μια συνεχής χορογραφική, τελετουργική σχεδόν μετακίνηση επίπλων, που δίνει την αίσθηση ότι από την αρχή μέχρι το τέλος συμβαίνει κάτι μυστηριώδες. Στο μυσταγωγικό του πράγματος παίζει τεράστιο ρόλο η υποβλητική μουσική του Vangelino Currentzis – που τυγχάνει αδελφός του μαέστρου Θεοδώρου Κουρεντζή. Τη μυσταγωγία συμπληρώνει ο εξίσου υποβλητικός φωτισμός του Γιώργου Καρβέλα.
Και τέταρτον, τα κοστούμια για τα οποία είναι επίσης υπεύθυνη η Μπίρμπα, έχουν καθαρά μεταμοντέρνα ταυτότητα, πράγμα που δεν θυμίζει καθόλου Ντοστογιέφσκι.
Υπάρχει κι ένα πέμπτο στοιχείο στο οποίο διαφέρει το διήγημα από τη δραματοποίησή του, φαίνεται από την αρχή του έργου και προκαλεί ευθυμία στο κοινό. Όμως γι’ αυτό δεν θα πούμε τίποτα, για να μην χαλάσουμε τελείως το σασπένς για όσους παρακολουθήσουν την παράσταση από δω και πέρα.
Η υπόθεση του έργου είναι ότι ένας άνθρωπος που αισθάνεται γελοίος, βρίσκει ότι η ζωή του δεν έχει νόημα, κι ότι όλοι γύρω είναι στην πραγματικότητα αδιάφοροι γι’ αυτά που συμβαίνουν, προετοιμάζει την αυτοκτονία του. Όμως το ίδιο βράδυ που την έχει προγραμματίσει, συναντά ένα κοριτσάκι που ζητά απελπισμένα τη βοήθειά του. Παρότι διώχνει και βρίζει το κοριτσάκι, η συνάντηση μαζί του προκαλεί μια πρωτόγνωρη κίνηση στην ψυχή του. Στη συνέχεια, ένα παράξενο όνειρο κατά το οποίο μεταφέρεται σε μια κοινωνία ουτοπική και ειδυλλιακή, έρχεται να ανατρέψει τα πάντα – και να τον αλλάξει για πάντα.
Ο Άρης Σερβετάλης αποδίδει το κείμενο του Ντοστογιέφσκι με καταπληκτική αμεσότητα και απλότητα, χωρίς στόμφο, επιτήδευση, εξωραϊσμό. Απλά, το έχει κάνει δικό τουκαι κινείται μέσα του με άνεση, ξεδιπλώνοντας τα πιο βαθιά του νοήματα σαν μια συνηθισμένη, καθημερινή πράξη. ΕΙΝΑΙ ο γελοίος που βιώνει πρωτόγνωρες εμπειρίες και μεταμορφώνεται, και σ’ αυτή του τη μεταμόρφωση παρασύρει το κοινό. Γι’ αυτό και στο τέλος της παράστασης στο Δημοτικό Θέατρο Ηλιούπολης «Θανάσης Βέγγος» – και όπως μαθαίνουμε, και σε άλλα μέρη που παίχτηκε το έργο – ο κόσμος σηκώθηκε όρθιος γεμάτος ενθουσιασμό, και δεν σταματούσε το χειροκρότημα και τις επευφημίες… Γενικά, η παράσταση αποτελεί αντίσταση και αντίδοτο στην περιρρέουσα γελοιότητα και στην έλλειψη νοήματος, μια κατάφαση στην αποτίναξη της απελπισίας και στην αναγέννηση του ανθρώπου. Και σαν τέτοια, τη συνιστούμε ανεπιφύλακτα!
Συντελεστές:
Σκηνοθεσία – Εικαστική εγκατάσταση – Σχεδιασμός κοστουμιών: Έφη Μπίρμπα
Απόδοση – Δραματουργία: Άρης Σερβετάλης – Έφη Μπίρμπα
Ερμηνεύουν: Άρης Σερβετάλης, Έφη Μπίρμπα
Μουσική: Vangelino Currentzis
Σχεδιασμός φωτισμού: Γιώργος Καρβέλας
Καλλιτεχνική συνεργάτις: Βάσια Λύρη
Sound design: Κώστας Μιχόπουλος
Κινηματογράφιση – Trailer: Make Your Own Films – Γρηγόρης Πανόπουλος
Φωτογραφίες παράστασης: Γιώργος Καπλανίδης
Παραγωγή: Τεχνηχώρος
Προπώληση εισιτηρίων: www.viva.gr
Τελευταίες παραστάσεις
Κυριακή 4/9 21:00 Θέατρο Δάσους Θεσσαλονίκη
Σάββατο 10/9 21:00 Τεχνολογικό & Πολιτιστικό Πάρκο Λαύριο
Κυριακή 11/9 21:00 Δημοτικό Θέατρο «Δημήτρης Κιντής» Ηλιούπολη
Τρίτη 13/9 21:00 Θέατρο Πέτρας Πετρούπολη
Δευτέρα 19/9 20:30 Θέατρο Νταμάρι «Αλίκη Βουγιουκλάκη» Βριλήσσια
