Ο θεσμός της ψυχοκόρης και ο ρόλος της υπηρέτριας
Πάντα είχα την απορία γιατί ο ρόλος της υπηρέτριας ή της ψυχοκόρης στον ελληνικό κινηματογράφο, αλλά και την ελληνική τηλεόραση αντίστοιχα, παρουσιαζόταν με έναν τρόπο υποτιμητικό ως προς τον θεσμό αυτό της ελληνικής κοινωνίας. Άλλοτε η υπηρέτρια ήταν ελευθέρων ηθών, άλλοτε χαμηλής νοητικής ικανότητας και όφειλε να υπακούει στις εντολές των «αφεντικών» του σπιτιού αδιαμαρτύρητα, υπομένοντας μία άδικη μοίρα, αναπαράγοντας έτσι ένα σεξιστικό και ρατσιστικό σχεδόν στερεότυπο το οποίο συνέφερε την πατριαρχική ελληνική κοινωνία. Η νέα σειρά με τον τίτλο «Ψυχοκόρες» που κάνει πρεμιέρα την Παρασκευή 1η Σεπτεμβρίου στον ΑΝΤ1+, επιχειρεί να ρίξει άπλετο φως και να δώσει επαρκείς απαντήσεις στο συγκεκριμένο πολύ ενδιαφέρον θέμα.
Η υπόθεση
Κεντρικές ηρωίδες στην σειρά είναι οι τέσσερις αδερφές Πολύζου οι οποίες ζουν σε ένα χωριό της Θράκης την Κρυοπηγή που γειτονεύει με τα Πομακοχώρια, γύρω στο 1950 με τις πορφυρές πληγές του εμφυλίου πολέμου ακόμα ανοιχτές. Όταν ο πατέρας τους θα περιθάλψει από καλοσύνη έναν αντάρτη κομμουνιστή, θα βρεθεί αντιμέτωπος με τις συνέπειες και την εξορία, ενώ η μητέρα τους θα αρρωστήσει ξαφνικά χάνοντας την μάχη με την ζωή και αφήνοντας τα τέσσερα κορίτσια στο έλεος του συντηρητικού χωριού που αρνείται πλέον να έχει επαφές μαζί τους. Η απελπιστική κατάσταση στην οποία θα βρεθούν, θα τις οδηγήσει στα «ξένα χέρια» με τις ευλογίες της προξενήτρας του χωριού Βικτώριας η οποία κρατά έναν σκοτεινό ρόλο στην ιστορία αυτή. Αντί να τηρήσει την υπόσχεσή της απέναντι τους και να τις στείλει όλες μαζί σε κάποιο σπίτι σύμφωνα και με την τελευταία επιθυμία της μητέρας τους η οποία τις ήθελε ενωμένες, φαίνεται να τις ρίχνει σε κάποιο σκοτεινό κύκλωμα προώθησης ανθρώπων που εξυπηρετεί συμφέροντα. Με άλλα λόγια ένα είδος trafficking της εποχής με το ανθρωπιστικό περίβλημα του θεσμού της ψυχοκόρης να καλύπτει τους ύπουλους σκοπούς και να υποκινεί τα συμφέροντα των σπιτιών που διεκδικούν τις τέσσερις κοπέλες. Έτσι η Μαρίκα, η μεγαλύτερη αδερφή της οικογένειας, αφού έχει διαλυθεί ο αρραβώνας της στο χωριό, θα βρεθεί στην Αθήνα, μετά τον βίαιο αποχωρισμό με τις αδερφές της (τρεις άνδρες στην Αθήνα θα αναλάβουν τον ξαφνικό διαμοιρασμό τους στα σπίτια, δίχως την θέλησή τους). Μαζί με την Μαρίκα θα βρεθεί η όμορφη και καλοσυνάτη Δεσποινιώ, αντιμετωπίζοντας την αυστηρότητα του προσωπικού αλλά και την παράλογη συμπεριφορά της κυρίας του σπιτιού που την υποδύεται η Δήμητρα Ματσούκα (η οποία με την ασταθή και με θέματα ψυχικής υγείας συμπεριφορά της κλέβει την παράσταση με την ερμηνεία της). Η επαναστάτρια και με αγάπη για τα γράμματα Βασιλική, θα βρεθεί σε ένα πλουσιόσπιτο επίσης της Αθήνας, με κεντρικό πρόσωπο την φεμινίστρια και καλλιεργημένη κυρία Αρδίτη (Γιούλικα Σκαφιδά) να την υποδέχεται εγκάρδια. Τέλος η λιγότερη εμφανίσιμη αλλά χρυσοχέρα αδερφή της οικογένειας Φρόσω, εκτοπίζεται στην Τρίπολη σε μία φαινομενικά καλοσυνάτη αγροτική οικογένεια που φυσικά δεν θα αργήσει να δείξει το πραγματικό της πρόσωπο.
Κριτική
Η σειρά αναπαράγει θαυμάσια την εποχή, αναδεικνύοντας τόσο την αστική ομορφιά της Αθήνας με τα ψεγάδια της ωστόσο, αλλά και την ομορφιά της επαρχίας με την αγνότητα, αλλά και την σκληρότητά της, όταν ορισμένοι άνθρωποι πέφτουν θύματα των συνθηκών ή του επαναστατικού και διαφορετικού τους χαρακτήρα. Το καστ των ηθοποιών έχει χημεία και αποδεικνύει ένα από τα κλασσικά μοτίβα της πραγματικής ζωής. Δηλαδή ότι τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται και καλό είναι να μην εμπιστεύεσαι κανένα. Οι έξυπνες αδερφές Πολύζου έχουν την πολύτιμη ικανότητα να αντιλαμβάνονται έγκαιρα τι δεν κυλάει ομαλά σε κάθε σπίτι και σχεδόν να προετοιμάζονται εξαρχής για την σκληρή μάχη της επιβίωσης. Η σειρά δεν προσπαθεί να ωραιοποιήσει την εποχή, αλλά αντιθέτως επιδιώκει να αναδείξει σκληρές και τολμηρές αλήθειες, στοχεύοντας να ξεσκεπάσει υποκριτικές νοοτροπίες και πάγια συμφέροντα μιας σεξιστικής και πατριαρχικής ελληνικής κοινωνίας. Σε διάφορα σημεία αναδύονται ωμές συνήθειες της εποχής και βίαιες νοοτροπίες. Όπως για παράδειγμα η σκληρότητα απέναντι στα ζώα, η χρήση βίας σωματικής και ψυχολογικής προς δήθεν σωφρονισμό, το τίμημα της ομορφιάς αλλά και της έλλειψής της που αντίστοιχα πληρώνεται ή ρευστοποιείται, αλλά και θέματα ψυχικής υγείας και το πώς αυτά διαμορφώνονται και αντιμετωπίζονται ανάλογα με την οικονομική ευμάρεια και κοινωνική θέση κάθε ατόμου.
Απορίες και συμπεράσματα
Εν κατακλείδι η σειρά έχει να προσφέρει θέαμα, απολαυστικές ερμηνείες και ιστορίες που έως σήμερα δεν έχουν ειπωθεί. Κάπως έτσι λύνονται και οι προσωπικές μου απορίες για τον πολύ ενδιαφέρον θεσμό της ψυχοκόρης και της υπηρέτριας. Απορίες που συναντούν τις αφηγήσεις της γιαγιάς μου η οποία έχοντας ζήσει ως υπηρέτρια σε πλουσιόσπιτα, από εκεί ψηλά που βρίσκεται σήμερα θα αισθάνεται μία μορφή δικαίωσης τώρα για όλες εκείνες τις σκληρές στιγμές και καταστάσεις που είχε ζήσει στα ξένα χέρια που ως επί το πλείστον μόνο τρυφερά δεν ήταν.
Ψυχοκόρες (αλφαβητικά): Μαργαρίτα Αλεξιάδη, Μένια Βουλιώτη, Μαριάννα Κιμούλη, Άννα Λουιζίδη
Πρωταγωνιστούν (αλφαβητικά): Αλέξανδρος Αντωνόπουλος, Μαρίνα Ασλάνογλου, Νεκταρία Γιαννουδάκη, Πυγμαλίων Δαδακαρίδης, Χρήστος Μαλάκης, Δήμητρα Ματσούκα, Μανώλης Μαυροματάκης, Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος, Γιούλικα Σκαφιδά
Σενάριο: Πέννυ Φυλακτάκη, Βαγγέλης Νάσης
Σκηνοθεσία: Μιχαήλ Χαραλαμπίδης
