Ο Χρήστος Δημόπουλος γεννήθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 1955. Είναι γιος του μεγάλου σκηνοθέτη Ντίνου Δημόπουλου αλλά και ένας άνθρωπος που έχει ταυτίσει το όνομα του με την παιδική ζώνη της ΕΡΤ. Η πρώτη του επαφή με την τηλεόραση έγινε στα εφηβικά του χρόνια και συγκεκριμένα σε ηλικία 14 ετών σε ένα οικογενειακό σπίτι όπου και παρακολούθησε την προσελήνωση του Απόλλων 11. Χρειάστηκε να κάνει διάφορα επαγγέλματα όπως γραφίστας, κειμενογράφος και μεταφραστής. Το 1982 προσλήφθηκε ως ραδιοφωνικός παραγωγός στην ΕΡΤ. Την περίοδο εκείνη ετοιμαζόταν η παιδική ζώνη της ΕΡΤ και η εκπομπή Ουράνιο Τόξο που του προτάθηκε να αναλάβει. Έτσι και έκανε μέχρι το 1990 για να επιστρέψει με την ίδια εκπομπή μέσα από την συχνότητα της ΕΡΤ το 2001 κάνοντας καθημερινά επεισόδια μέχρι το βίαιο κλείσιμο της το 2013. Ο ίδιος σήμερα μιλά στο mikrofwno.gr και τον Λευτέρη Τσαχουρίδη για τις εμπειρίες του από την παιδική ζώνη και το Ουράνιο τόξο, το χόμπι του με την συγγραφή βιβλίων αλλά και την αλλαγή της συμπεριφοράς των νέων με την πάροδο των χρόνων.
Ο πατέρας σας ο Ντίνος Δημόπουλος υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους Έλληνες σκηνοθέτες με εμβληματικές ταινίες στο ενεργητικό του όπως η Μανταλένα, Το Αμαξάκι, Η Αρχόντισσα και ο Αλήτης, η Λόλα και πολλές άλλες. Τι άνθρωπος ήταν και τι έχετε πάρει από αυτόν;
Ο Ντίνος ήταν φτιαγμένος από σπάνια υλικά. Εκτός από σπουδαίος σκηνοθέτης, ήταν και εξαιρετικός συγγραφέας, χαρισματικός δάσκαλος, αλλά και ζωγράφος, μαραγκός, φωτογράφος, στιχουργός, ψαροντουφεκάς… Δεν καθόταν ούτε λεπτό άπραγος. Πάντα έπρεπε να κάνει κάτι, να είναι απασχολημένος. Μεγάλωσε σε δύσκολες εποχές, έμαθε κινηματογράφο φτιάχνοντας ταινίες. Ήταν πολύ απαιτητικός από τους συνεργάτες του. Ήθελε σκληρή δουλειά απ’ όλους, γιατί έτσι είχε μάθει να δουλεύει ο ίδιος. Εμένα μου έμαθε να αγαπάω τη γλώσσα μας, να καταπιάνομαι με τα χέρια μου, να ζωγραφίζω, να κάνω κατασκευές. Κληρονόμησα, νομίζω κάποια από τα ταλέντα του.
Ποια ήταν η άποψη του Ντίνου Δημόπουλου για το Ουράνιο Τόξο; Ξέρουμε ότι κι αυτός είχε ασχοληθεί με την παιδική λογοτεχνία με τα Δελφινάκια του Αμβρακικού και πολλά άλλα βιβλία.
Ήταν περήφανος για μένα, βέβαια, αλλά δυστυχώς, δεν πρόλαβε να δει το Ουράνιο Τόξο στην πιο δημιουργική του περίοδο, τότε που κέρδιζε τα βραβεία Καλύτερης Παιδικής Εκπομπής…
Είστε ένα άτομο που έχει ταυτίσει το όνομα του με την παιδική ζώνη. Ποιο ήταν το συστατικό της επιτυχίας;
Η αγάπη μόνο! Αγάπη γι’ αυτό που κάνεις. Όλα τ’ άλλα έρχονται φυσιολογικά. Ο σεβασμός, η συνέπεια, η έμπνευση. Αν αγαπάς ό,τι κάνεις, η επιτυχία είναι εξασφαλισμένη.
Έχετε δηλώσει ότι ξεκινήσατε το Ουράνιο Τόξο το 1986 κατά τύχη. Πείτε μας πώς άρχισαν όλα.
Το 1986 εργαζόμουν στο ραδιόφωνο της ΕΡΤ ως εκφωνητής. Την ίδια εποχή, ο Νίκος Πιλάβιος ήταν Προϊστάμενος του Τμήματος Παιδικών Εκπομπών της Τηλεόρασης. Τότε, η ΕΡΤ είχε ένα πολύ πλούσιο παιδικό πρόγραμμα με δύο ώρες εκπομπών καθημερινά. Ο Νίκος σκέφτηκε να δημιουργήσει μια Παιδική Ζώνη, να αποκτήσουν οι παιδικές εκπομπές τη δική τους, ξεχωριστή ταυτότητα. Αυτή ήταν η ιδέα που δημιούργησε το ΟΥΡΑΝΙΟ ΤΟΞΟ. Ζήτησε από μένα και μια δημοσιογράφο, τη Ρένα Μάλλιου, να αναλάβουμε την ζωντανή καθημερινή παρουσίαση και κάπως έτσι ξεκίνησαν όλα.
Περιμένατε το Ουράνιο τόξο να έχει την απήχηση και την ανταπόκριση που έλαβε από το κοινό;
Για να είμαι ειλικρινής, όχι! Βέβαια, τα πρώτα χρόνια, επειδή δεν υπήρχε ακόμη η ιδιωτική τηλεόραση, το ΟΥΡΑΝΙΟ ΤΟΞΟ έγινε αμέσως γνωστό και ήταν πολύ δημοφιλές. Στον δρόμο δεν μπορούσα να περπατήσω. Όλοι με αναγνώριζαν. Αυτό άλλαξε το 2001 που ξεκίνησε η δεύτερη περίοδος της εκπομπής. Τότε, όμως, κατέκτησε, εκτός από τα παιδιά και ένα νέο κοινό, από γιαγιάδες και παππούδες, ακόμα και από νέους ανθρώπους. Ίσως αυτό που πρόσφερε η εκπομπή, μέσα στο θορυβώδες μεσημεριανό τηλεοπτικό τοπίο, ήταν μια ανάπαυλα, μια όαση δροσιάς και αθωότητας που, φαίνεται, επιβραβεύτηκε από το κοινό. Αυτό που ήταν μεγάλη έκπληξη για μένα και τελείως αναπάντεχο, ήταν πως η εκπομπή απέκτησε μια νέα ζωή μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ποτέ δεν περίμενα πως στο TikTok, ή στο YouTube θα υπήρχαν αποσπάσματα με πάνω από ένα εκατομμύριο views!
Το 2013 μαζί με το κλείσιμο της ΕΡΤ διακόπηκε απότομα και το Ουράνιο Τόξο. Όμως εξαιτίας αυτού, βρήκατε χρόνο να ασχοληθείτε με τη συγγραφή. Ήταν κάτι που θέλατε να ασχοληθείτε από πάντα;
Όχι συνειδητά. Πάντοτε έγραφα, ποιήματα, πεζά, αστεία και σοβαρά, αλλά όλα ήταν καταχωνιασμένα στα συρτάρια μου (κι ακόμα είναι!). Όταν βρέθηκα χωρίς δουλειά, σκέφτηκα πως το γράψιμο είναι κάτι που θα μπορούσε να μου προσφέρει ικανοποίηση, και ίσως και κάποιο χαρτζιλίκι. Ήμουν βέβαια και τυχερός, γιατί στις Εκδόσεις Ψυχογιός βρήκα εξαιρετικούς ανθρώπους που με αγκάλιασαν και μου έδωσαν το κίνητρο να γράψω τόσα πολλά βιβλία…
Θα επαναλαμβάνετε το εγχείρημα του να κάνετε μια αντίστοιχη εκπομπή του Ουράνιου τόξου;
Όχι. Νομίζω πως οι κύκλοι είναι καλύτερα να κλείνουν στην ώρα τους. Πολύ θα ήθελα όμως να δω κάποια άλλα, νέα παιδιά, να προσπαθούν να κάνουν κάτι σαν το ΟΥΡΑΝΙΟ ΤΟΞΟ.
Σας λείπει η τηλεόραση και η επαφή με τα παιδιά;
Ναι. Τόσα χρόνια, τόσες εκπομπές, είναι δυνατόν να μη μου λείπουν όλα αυτά; Την επαφή με τα παιδιά, όμως τη διατηρώ ακόμα με τα βιβλία μου.
Έχετε δεχτεί προτάσεις να επιστρέψετε στην τηλεόραση;
Όχι, ποτέ!
Θεωρείτε ότι θα μπορούσαμε να ξαναδούμε μια οργανωμένη παιδική ζώνη;
Εγώ το θεωρώ απαραίτητο. Κι αυτό, ξέρετε, μόνον η ΕΡΤ μπορεί να το κάνει. Το αν θα το κάνει, όμως, είναι μια άλλη υπόθεση.
Μετά το Ουράνιο τόξο σας είδαμε να επιστρέφετε με τα 1.000 χρώματα του Χρήστου και το Ουράνιο τόξο ποια από τις δύο εκπομπές θα ξεχωρίζατε και γιατί;
Μα ήταν η ίδια εκπομπή! Απλώς το όνομα έπρεπε να αλλάξουμε για κάτι νομικίστικες χαζομάρες!
Πόσο δύσκολο είναι να βάλεις παιδιά προσχολικής ηλικίας να μπουν στο πλαίσιο του τηλεοπτικού γυρίσματος;
Όχι πολύ. Για μένα, τουλάχιστον, είναι απλή υπόθεση. Αρκεί να ξέρεις πώς να τους μιλάς. Εντάξει, υπήρχαν και παιδιά πού μόλις αντίκρισαν τα φώτα, τα μικρόφωνα και τις κάμερες φοβήθηκαν και ήθελαν να φύγουν. Αλλά από τα 2.500 παιδιά που ήρθαν στο στούντιο, ζήτημα είναι να έφυγαν τελικά τα πέντε!
Υπήρξε φορά που να ήρθατε σε δύσκολη θέση σε κάποιο γύρισμα. Κατά το παρελθόν είχατε διακόψει για λίγο κάποιο γύρισμα πώς το διαχειριστήκατε;
Κατά κανόνα, το γύρισμα πάει μια κι έξω, χωρίς σταματήματα, ακριβώς για να υπάρχει η αίσθηση του “ζωντανού”. Γι’ αυτό κι αφήνω να περνάνε λαθάκια, σαρδάμ, αμηχανίες, ακόμα και καμιά αθώα κακή λέξη. Μονάχα μια φορά διέκοψα γύρισμα γιατί εγώ δεν μπορούσα να βρω τι θα απαντήσω στο παιδί που μου είπε πως ο πατέρας του είχε πεθάνει. Εκείνο το αγόρι το είπε πολύ φυσικά, το είχε αποδεχτεί και προχωρούσε. Εγώ, πάλι, έμεινα άφωνος. Αναγκάστηκα να διακόψω…
Κατά το παρελθόν είχατε συναντηθεί με το περίφημο παιδί που είχε δηλώσει ότι ήθελε να γίνει νυχτερίδα. Ποια ήταν τα συναισθήματα σας μετά από αυτή την συνάντηση αρκετά χρόνια μετά;
Να βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους: περίφημο δεν ήταν το παιδί. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το έκαναν viral. Το παιδί είπε το αυτονόητο: ήθελε να γίνει νυχτερίδα. Άλλα παιδιά μου είχαν πει κατά καιρούς πως θα ήθελαν να γίνουν “άλογο”, “σέρφινγκ” , “κουμπάρα”, “Μπάτμαν” κλπ. Τίποτα το παράξενο. Το μυαλό των παιδιών μας ξεπερνά και ο αυθορμητισμός τους είναι που έκανε αυτές τις συζητήσεις μας ξεκαρδιστικές. Όταν είδα τον Γιωργάκη χρόνια αργότερα, μου είπε πως ήθελε πλέον να γίνει καρδιοχειρουργός. Αυτό για μένα ήταν απογοήτευση!
Μεγαλώνοντας οι άνθρωποι τι πολύτιμο αφήνουμε πίσω από την παιδική μας ηλικία;
Μα, την ικανότητά μας να εκφραζόμαστε και να δρούμε όχι με γνώμονα την πολιτική ορθότητα, αλλά αυτό που μας υπαγορεύει η ψυχή μας!
Πιστεύετε ότι οι γονείς σήμερα είναι περισσότερο ελαστικοί σε σχέση με το παρελθόν, πως επηρεάζει αυτό το χαρακτήρα ενός παιδιού;
Οι καιροί έχουν αλλάξει. Οι γονείς δεν νομίζω πως είναι πιο ελαστικοί. Φοβάμαι, όμως, πως δεν ασχολούνται. Δουλεύουν πολύ, δεν βγάζουν αρκετά χρήματα, δεν τα βγάζουν πέρα. Είναι πολύ κουρασμένοι ή καταθλιπτικοί και δεν έχουν τη δύναμη να αφιερώσουν χρόνο στο παιδί τους. Είναι απλούστερο να του πάρουν ένα κινητό ή μια συνδρομή στο Disney+ κι έτσι να “καθαρίσουν”. Αλλά το παιδί έχει ανάγκη από ποιοτικό χρόνο με τους γονείς του. Αλλιώς, το παιχνίδι θα χαθεί.
Οι παιδικές εκπομπές και η συγγραφή παιδικών βιβλίων πώς σας άλλαξε σαν άνθρωπο;
Δεν έχω την αίσθηση πως έχω αλλάξει σαν άνθρωπος. Έκανα πάντα αυτό που αγαπούσα κι είμαι ευγνώμων γι’ αυτό. Πάντα ο ίδιος χαρακτήρας ήμουν με τα προτερήματα και τα ελαττώματά μου. Μόνον ο χρόνος με άλλαξε. Τώρα που είμαι πια παππούς, με ενοχλούν όλο και λιγότερα πράγματα. Όμως αυτά που με ενοχλούν ακόμα, με ενοχλούν περισσότερο!
Ποια ήταν η αφορμή να εμπνευστείτε τη σειρά βιβλίων με ήρωα τον Ήπιο Θερμοκήπιο;
Έβλεπα τα παιδιά να διαβάζουν βιβλία με περιπέτειες και να τους αρέσουν πολύ, αλλά οι ήρωές τους ήταν όλο ξένοι. Τζερόνιμο Στίλτον, Χάρι Πότερ, Σπασίκλας. Ε, είπα κι εγώ να δημιουργήσω έναν Έλληνα ήρωα που να ζει περιπέτειες εμπνευσμένες από την Ελλάδα, την ιστορία και τους τόπους της.
Ο Ήπιος Θερμοκήπιος είναι ένας περιπετειώδης ήρωας των βιβλίων σας. Βλέπουμε όμως ότι σας μοιάζει πολύ! Μιλήστε μας για αυτόν.
Έχετε δίκιο. Ο Θερμοκήπιος μου μοιάζει πολύ γιατί είναι σχεδόν συνομήλικός μου, έχει κι αυτός δυο εγγόνια όπως κι εγώ, λατρεύει τα ταξίδια όπως κι εγώ κι έχει μουστάκι και γένια όπως κι εγώ. Λέτε να τον δημιούργησα κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσή μου γιατί έτσι θα ήταν πιο εύκολο να περιγράφω τις σκέψεις και τις πράξεις του;
Εκτός από τον Ήπιο Θερμοκήπιο έχετε γράψει και πολλά άλλα παιδικά βιβλία όπως την Γοργόνα Ελισσώ και τον Δράκο Ναπολέων. Τι μηνύματα περνάτε μέσω των βιβλίων σας;
Όταν ξεκινώ τη συγγραφή ενός παραμυθιού, δεν έχω σκοπό να περάσω ένα συγκεκριμένο μήνυμα. Περισσότερο με ενδιαφέρουν οι χαρακτήρες, οι ήρωες και το σύμπαν μέσα στο οποίο θα κινηθούν παρά οτιδήποτε άλλο. Επειδή, όμως, τα παραμύθια, από τη φύση τους εμπεριέχουν και ένα ηθικό δίδαγμα, τα τρία παραμύθια που έγραψα ως τώρα περνάνε υποδορίως και κάποια μηνύματα: για τη διαφορετικότητα, για τον σχολικό εκφοβισμό, για τον πόλεμο.
Παιδιά σήμερα δυστυχώς όλο και περισσότερο απομακρύνονται από τα βιβλία. Τι συνέπειες θα έχει αυτό;
Όταν έχεις στη διάθεσή σου τη σύγχρονη τεχνολογία, με τις παιχνιδομηχανές, τις ταμπλέτες, τα κινητά, τον τρισδιάστατο ήχο και τις οθόνες που σε μαγνητίζουν, πώς να τολμήσεις να ανταγωνιστείς όλα αυτά με ένα φτωχό βιβλίο; Για να αγαπήσει το διάβασμα ένα παιδί, χρειάζεται δουλειά από το σπίτι. Αν οι γονείς δεν διαβάζουν, δεν θα διαβάσει ούτε το παιδί. Κι αν μετά από χρόνια τα βιβλία εξαφανιστούν, μαζί τους θα εξαφανιστεί κι η γλώσσα, κι η ελεύθερη σκέψη. Από μας εξαρτάται.
Θεωρείτε ότι σήμερα οι νέοι είναι εξαρτημένοι από τα κινητά τηλέφωνα, που δικαίως θα λέγαμε ότι έχουν γίνει προέκταση του χεριού τους. Ποιοι είναι οι λόγοι που κατά την γνώμη σας συμβαίνει αυτό;
Μα, δεν είναι δυνατόν να σταματήσεις την πρόοδο. Ο κόσμος μιλάει πλέον μια καινούρια, παγκόσμια γλώσσα, αυτή των υπολογιστών. Είναι απαραίτητο να μάθουν αυτή τη γλώσσα και τα παιδιά μας, αλλιώς θα μείνουν αναλφάβητα και θα χάσουν το τρένο. Αλλά -ναι, υπάρχει κι ένα μεγάλο “αλλά”- όλα αυτά δεν πρέπει να συμβούν σε βάρος κάποιων αξιών που αν χαθούν θα επέλθει το χάος. Ναι, καλό είναι να μάθουν τα παιδιά να χειρίζονται το κινητό. Όχι όμως να ξεχάσουν πώς φτιάχνεται ένα καραβάκι από χαρτί ή πώς χειρίζεσαι το ψαλίδι και το σελοτέιπ. Ναι, καλό είναι να ενημερώνονται και να διασκεδάζουν με την ταμπλέτα τους, αλλά όχι και να ξεχάσουν τη μεγάλη απόλαυση της ανάγνωσης ενός βιβλίου!
Τα τελευταία χρόνια θα λέγαμε ότι έχει εκλείψει αυτό που θα χαρακτηρίζαμε παιδική ζώνη. Ποιοι είναι οι λόγοι που συμβαίνει αυτό κατά τη γνώμη σας;
Πρώτον, τα παιδιά απομακρύνονται από την τηλεόραση γενικά. Τι να την κάνουν; Υπάρχουν οι πλατφόρμες, το TikTok, ένα σωρό εναλλακτικές. Κι ύστερα, ποτέ, κανείς αρμόδιος στη Δημόσια τηλεόραση δεν έδωσε την αρμόζουσα σημασία στις παιδικές εκπομπές.
Τι είναι αυτό που πιστεύετε ότι στερεί από τα παιδιά την αθωότητα που είχαν παλιότερα;
Τα παιδιά πάντα κουβαλούν την αθωότητά που έχουν μέσα τους. Απλώς, όταν πάνε στο σχολείο, όταν αρχίσουν να συνειδητοποιούν την ασχήμια του κόσμου που αλλιώς τον ονειρεύονταν, τότε, τελείως αναμενόμενα, κρύβουν καλά αυτή τους την αθωότητα, βαθιά μέσα στην ψυχούλα τους. Λίγα από αυτά τα παιδιά κατορθώνουν σε κάποια στιγμή της ζωής τους να την αποκαλύψουν και να λυτρωθούν. Τα περισσότερα, όμως, την έχουν κρύψει τόσο βαθιά που ξεχνούν ότι κάποτε υπήρχε…
Παρατηρείται ότι στην Ελλάδα το σχολείο δεν έχει ενδιαφέρον για τα παιδιά. Το μάθημα συνήθως είναι κουραστικό και βαρετό. Σε τι οφείλεται αυτό και πώς μπορεί να αλλάξει;
Σε έναν ιδανικό κόσμο, ένας ιδανικός Υπουργός Παιδείας, θα έκανε μια σοβαρή εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Δηλαδή θα διέλυε τα πάντα και θα έφτιαχνε από την αρχή κάτι τελείως διαφορετικό.
*Οι φωτογραφίες είναι από το προσωπικό αρχείο του Χρήστου Δημόπουλου
