Σαν σήμερα,18 Οκτωβρίου 1954, γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου η Άλκηστις Πρωτοψάλτη.
Το 1975 έκανε την πρώτη της εμφάνιση στη δισκογραφία και δεν άργησε να καθιερωθεί ως μία από τις σημαντικότερες ερμηνεύτριες του ελληνικού πενταγράμμου. Με αφορμή τη νέα τάση στα social media, όπου παρουσιάζονται οι πιο χαρακτηριστικοί δίσκου ενός τραγουδιστή, αποφασίσαμε να διαμορφώσουμε ένα ανάλογο meme για την εν λόγω ερμηνεύτρια, προβαίνοντας και στις απαραίτητες επεξηγήσεις:
1.Εκείνο που την έκανε δημοφιλή [One that got popular]: «Κυκλοφορώ κι οπλοφορώ» (1985)
Το 1985 η Πρωτοψάλτη έχει ήδη πολύ καλά θεμέλια, μέσα από αξιοζήλευτες συνεργασίες και σημαντικά τραγούδια των Δήμου Μούτση, Ηλία Ανδριόπουλου, Γιάννη Σπανού κ.ά., ωστόσο δεν είχε διαμορφώσει ακόμα το δικό της ύφος και τη δική της ταυτότητα. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από τη συνεργασία της με το Σταμάτη Κραουνάκη και τη Λίνα Νικολακοπούλου. Με το «Κυκλοφορώ κι οπλοφορώ» οι τρεις τους ταράζουν τα νερά της δισκογραφίας και κάνουν ισχυρή την παρουσία τους, χαρίζοντας στο ελληνικό τραγούδι ένα δίσκο-σταθμό με πολλά διαχρονικά τραγούδια. Ενδεικτικά, αναφέρεται το ομότιτλο, η «Κιβωτός», η «Μαλάμω», σε στίχους Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου, ο «Άδωνις», σε στίχους του συνθέτη, και, φυσικά, η «Η σωτηρία της ψυχής», σήμα κατατεθέν και για τους τρεις τους και για τον καθένα ξεχωριστά.
2.Το αγαπημένο των θαυμαστών [Fan favourite]: «Πες μου θάλασσα» (2002)
Οι φαν αγαπούν εξίσου -αν όχι περισσότερο- τους δίσκους με τον Κραουνάκη και τον Αντύπα, επιλέχθηκε, όμως, ένας δίσκος-πορτρέτο γι’ αυτή την κατηγορία, ακριβώς επειδή πρωταγωνίστρια είναι η ερμηνεύτρια και όχι οι δημιουργοί. Εδώ περιλαμβάνονται ατμοσφαιρικά τραγούδια («Πες μου θάλασσα», των Αντώνη Μιτζέλου-Ελένης Ζιώγα, «Εφτά ζωές», των Θοδωρή Οικονόμου-Παρασκευά Καρασούλου, «Η καταιγίδα», των Astor Piazzolla- Χρήστου Κανελλόπουλου), συναντήσεις με τους παλιούς γνώριμους, Σταμάτη Κραουνάκη («Σκιές στο περιστύλιο, «Ροζ γραβάτα») και Δήμητρα Γαλάνη («Τράβα σκανδάλη» σε στίχους Μυρτώς Κοντοβά), αλλά και με εκπροσώπους της νεότερης γενιάς, όπως με το Νίκο Μωραΐτη («Το κραγιόν», σε μουσική Paquito López Vidal) και το Γιώργο Θεοφάνους και τον Αντώνη Ρέμο στο «Σ’ αγαπώ», με τα σχόλια να είναι πολλά και ποικίλα… Το album δεν θ’ αργήσει να γίνει πλατινένιο, αυτό, όμως, που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι πως με το «Πες μου θάλασσα» η Πρωτοψάλτη αποδεικνύει πως έχει πολλά ακόμα να προσφέρει στο τραγούδι και πως μπορεί ν’ αφορά και το εφηβικό κοινό-κι ας πλησιάζει πια τα τριάντα χρόνια καριέρας.
3.Πειραματικός [Experimental]: «Παραδέχτηκα» (1991)
Ένας δίσκος πολύ διαφορετικός με ό,τι είχε παρουσιάσει μέχρι τότε, αλλά και με ό,τι παρουσίασε έκτοτε, το «Παραδέχτηκα» αποτελεί μια περιήγηση στη βαλκανική μουσική παράδοση και στον «καιρό των τσιγγάνων». Μαζί με τη στιχουργό Λίνα Νικολακοπούλου, η Πρωτοψάλτη ταξιδεύει στο Σαράγιεβο, όπου συναντά τον Goran Bregović και τραγουδάει με τους μουσικούς του, χαρίζοντάς μας ένα έργο με τεράστια εμπορική απήχηση, που επηρεάζει τον ήχο αρκετών δίσκων της δεκαετίας του ’90. Χαρακτηριστικά και πολυακουσμένα τα «Βενζινάδικο» και «Να ‘ταν η χαρά οικόπεδο», ενώ περιέχονται και πιο εσωστρεφή κομμάτια, όπως το συγκλονιστικό «Θεός αν είναι». Με το «Παραδέχτηκα» η ερμηνεύτρια πειραματίζεται με την έθνικ μουσική και απαντάει καταφατικά στο ερώτημα «Μπορεί κανείς να διασκεδάσει με Πρωτοψάλτη;»
4.Καλτ κλασικό [Cult classic]: «Γράμματα στο Μακρυγιάννη και άλλα λαϊκά» (1979)
Σίγουρα δεν είναι cult η Πρωτοψάλτη, ούτε, φυσικά, ο Ηλίας Ανδριόπουλος και ο Μάνος Ελευθερίου. Ο μοναδικός λόγος που ένας τόσο σημαντικός δίσκος εντάσσεται σ’ αυτή την κατηγορία είναι ο επίμαχος στίχος «τρεις του Σεπτέμβρη να περνάς» στο «Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες», που είχε ως αποτέλεσμα το πολυακουσμένο αυτό κομμάτι να ταυτιστεί με το ΠΑΣΟΚ. Ακόμα κι αν ο τίτλος του δίσκου μαρτυράει σε ποιον αναφέρονται οι στίχοι, η ίδρυση του ΠΑΣΟΚ στις 3 Σεπτεμβρίου του 1974 έφερε πολλούς συνειρμούς, με αποτέλεσμα πολλοί να συνδέσουν τις φωνές της Πρωτοψάλτη και του Αντώνη Καλογιάννη με την ίδρυσή του. Αρκετά χρόνια μετά, ο συνθέτης απαγορεύει από το ΠΑΣΟΚ να χρησιμοποιεί το τραγούδι του, ωστόσο, το «Θα σε ξανάβρω στους μπαξέδες», όπως και το «Καλημέρα ήλιε», παραμένουν σε μεγάλο βαθμό συνδεδεμένα μαζί του, κι ας γράφτηκαν για διαφορετικούς λόγους. Όλα αυτά, βέβαια, δεν αναιρούν ούτε την αξία του δίσκου, ούτε το γεγονός πως ανάμεσα στα τραγούδια βρίσκεται μία από τις πιο συγκινητικές μπαλάντες της Πρωτοψάλτη. Ο λόγος, φυσικά, για το «Αυτές οι ξένες αγκαλιές».
5.Καλύτερο άλμπουμ όλων των εποχών [Best album of all time]: «Σαν ηφαίστειο που ξυπνά» (1997)
Αρκετές δουλειές της θα μπορούσαν να κερδίσουν μια θέση εδώ, επιλέχθηκε, όμως, το «Ηφαίστειο» και όχι κάποιο έργο του Κραουνάκη αφενός επειδή το «Κυκλοφορώ κι οπλοφορώ» ταιριάζει περισσότερο στην παραπάνω κατηγορία αφετέρου επειδή το εν λόγω album έχει πολλούς λόγους να θεωρηθεί «οριακό»: πρόκειται για την τελευταία της πραγματικά σπουδαία δουλειά, με την έννοια πως καμία απ’ τις μετέπειτα δουλειές της, όσο καλές κι αν ήταν, δεν μπορεί να χαρακτηριστεί «μουσική πρόταση» και ελάχιστα τραγούδια της απ’ όσα ακολούθησαν θεωρούνται «κλασσικά». Συν τοις άλλοις, ενώ το «Κυκλοφορώ κι οπλοφορώ» παρουσιάζει μια νέα ερμηνεύτρια μ’ ένα νέο ύφος, το «Σαν ηφαίστειο που ξυπνά» συστήνει μια Πρωτοψάλτη πιο ώριμη κι εξελιγμένη που πηγαίνει το ερμηνευτικό προφίλ της ένα βήμα παραπέρα, χωρίς, όμως, να το αλλάζει, όπως στο «Παραδέχτηκα». Ο Νίκος Αντύπας αξιοποιεί τους δρόμους της δυτικής και της ανατολίτικης μουσικής, καταθέτοντας συνθέσεις που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν μουσικά θέματα, με τη συμβολή της Φιλαρμονικής Ορχήστρας της Πράγας, και η Λίνα Νικολακοπούλου χρησιμοποιεί υπερρεαλιστικά σχήματα, αλληγορίες και γλωσσικά παιχνίδια, καταφέρνοντας να παραμένει σύγχρονη και στο 1997 και στο σήμερα. Οι τίτλοι μιλούν από μόνοι τους: «Διθέσιο», «Λάβα», «Post love», «Αιγαίο» «Μωρό»…
6.Μέτριο/Βαρετό [Meh]: Φανερά μυστικά (2010)
Έχοντας προηγηθεί ο «Άγγελός μου» και οι παραστάσεις «Ένα πιάνο-μια φωνή», ένα album με το Στέφανο Κορκολή αποτελεί φυσική συνέχεια της συνεργασίας τους, γεννώντας πολλές προσδοκίες. Το αποτέλεσμα δεν τους δικαιώνει σε καμία περίπτωση, ενώ, αν αναλογιστούμε πως οι ζωντανές τους εμφανίσεις συνεχίζονται μέχρι και σήμερα, εξακολουθώντας να μαγεύουν το κοινό, φαίνεται ακόμα πιο παράξενο το γεγονός πως το μοναδικό studio album τους είναι τόσο χλιαρό. Έτσι κι αλλιώς δεν πρόκειται για ένα κύκλο τραγουδιών, καθώς περιλαμβάνονται και τέσσερα κομμάτια άλλων συνθετών. Αυτό δεν είναι απαραιτήτως κακό, πολυσυλλεκτικό ήταν και το «Πες μου θάλασσα», εκεί, όμως, το υλικό ήταν πολύ πιο προσεγμένο. Εδώ ακούμε σλόγκαν τύπου «Απελπιστικά διαθέσιμη», σε στίχους Νίκης Παπαθεοχάρη, την ερωτική μπαλάντα «Η αγάπη πού πάει», σε στίχους Νίκου Μωραΐτη, που όσο κι αν προωθήθηκε δεν κατάφερε ν’ αγαπηθεί απ’ το κοινό, την παντελώς περιττή ελληνική προσαρμογή του «Malo» της Bebe από τη Νικολακοπούλου, στην πιο αδιάφορη συνεργασία με την επί σειρά ετών Μούσα της, και τα «Η ζωή μου άνω κάτω», σε στίχους Γιάννη Γούνα, και «Κόκκινο», σε στίχους Ρεβέκκας Ρούσση, που, αν και πιο ενδιαφέροντα, φαντάζουν μικρά μπροστά στο μέγεθος των συντελεστών τους. Ξεχασμένο πια, το εν λόγω album κυκλοφόρησε στην αρχή της κρίσης και των μνημονίων, αποτυπώνοντας και συνοψίζοντας όλη την αμηχανία της ελληνικής δισκογραφίας κι εν γένει μουσικής, που συνεχίζεται μέχρι και σήμερα.
Φυσικά, ένα τέτοιο αφιέρωμα είναι απλώς ενδεικτικό της δισκογραφίας της Πρωτοψάλτη και των όσων έχει προσφέρει στην ελληνική μουσική. Από την «Τετραλογία» του Δήμου Μούτση το 1975 μέχρι την πολύ πρόσφατη συμμετοχή της στον «Ουρανοξύστη» του Papercut και του Νίκου Μωραΐτη, η σημαντική ερμηνεύτρια εξακολουθεί να ξαφνιάζει ευχάριστα, ακόμα και σε δύσκολους καιρούς για το ελληνικό τραγούδι.
