Η καταστροφική πυρκαγιά στον Έβρο το περασμένο καλοκαίρι ανέδειξε σοβαρές αδυναμίες στη δασοπυρόσβεση και απαιτείται ολοκληρωμένο σχέδιο αποκατάστασης για την περιοχή, με έμφαση στην αναδάσωση, τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και την αποτελεσματικότερη διαχείριση στο μέλλον.
Το περσινό καλοκαίρι στιγματίστηκε από την καταστροφική πυρκαγιά στον Έβρο: τη μεγαλύτερη σε έκταση πυρκαγιά που έχει ιστορικά καταγραφεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μετά από 16 συνεχόμενες ημέρες η πυρκαγιά άφησε πίσω της 942.500 στρέμματα καμένης γης, συμπεριλαμβανομένου του 58% του Εθνικού Πάρκου Δαδιάς και της περιοχής όπου φτιάχνουν τις φωλιές τους οι μαυρόγυπες.
Οι πρώτες ερωτήσεις που έρχονται στο μυαλό όλων είναι τι έγινε στην πυρκαγιά του Έβρου και κάηκε τόσο μεγάλη έκταση, αλλά και τι πρέπει να γίνει τώρα για να επανέλθει η περιοχή στην προηγούμενη κατάσταση. Στο πλαίσιο αυτό, αναλήφθηκαν και ολοκληρώθηκαν πρόσφατα δύο μελέτες, με στόχο να κατανοηθεί η πυρκαγιά και το πώς λειτούργησε η δασοπυρόσβεση, και να προταθούν τα κατάλληλα μέτρα για τη συνολική μεταπυρική αποκατάσταση της περιοχής.
Η πρώτη μελέτη αφορά τη συμπεριφορά της πυρκαγιάς στον Έβρο, αξιολογώντας τον μηχανισμό δασοπυρόσβεσης και προτείνοντας συγκεκριμένα μέτρα για τη βελτίωσή του. Σε συνεργασία με εξωτερικούς συνεργάτες, αναλύθηκαν στοιχεία που ελήφθησαν κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς, πραγματοποιήθηκαν αυτοψίες στις καμένες εκτάσεις και συνεντεύξεις με εμπλεκόμενους φορείς και κοινωνικές ομάδες, αναλύθηκαν επίσημα δεδομένα και εκθέσεις, ενώ αξιολογήθηκαν και θεσπισμένες διαδικασίες. Στα γενικά συμπεράσματα της μελέτης περιλαμβάνονται τα εξής:
- Χάθηκαν ευκαιρίες που θα συντελούσαν σε αποτελεσματικότερη διαχείριση, ενώ σε περιπτώσεις δεν πάρθηκαν οι κατάλληλες αποφάσεις στη διαχείριση των επίγειων δυνάμεων δασοπυρόσβεσης.
- Απουσιάζει η επιστημονική υποστήριξη για την επεξεργασία όλων των δεδομένων συμπεριφοράς της πυρκαγιάς σε πραγματικό χρόνο.
- Υπάρχουν σημαντικές ελλείψεις στο πρόγραμμα σπουδών και τη διά βίου εκπαίδευση των μελών του Πυροσβεστικού Σώματος.
- Έγινε λανθασμένη αξιολόγηση των διαθέσιμων δεδομένων (π.χ. μετεωρολογικές προβλέψεις).
- Καταγράφονται παθογένειες στο σύστημα δασοπυρόσβεσης που συχνά δημιουργούν σοβαρά προβλήματα συντονισμού μεταξύ διαφορετικών φορέων.
Η δεύτερη μελέτη αφορά την επόμενη μέρα στον Έβρο και απαντά στο τι πρέπει να γίνει για την αποκατάσταση των δασικών οικοσυστημάτων της περιοχής. Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο σχέδιο κατευθύνσεων, το οποίο συντάχθηκε με τη συνεργασία πάνω από 20 ερευνητών και την ομάδα της Εταιρείας Προστασίας Βιοποικιλότητας Θράκης. Τα σημαντικότερα σημεία της μελέτης είναι τα εξής:
- Συγκεκριμένο πλάνο ελέγχου των υλοτομιών για να μη διαταραχθούν περαιτέρω τα οικοσυστήματα που ανακάμπτουν.
- Η περιοχή με τη μεγαλύτερη προτεραιότητα για άμεση αναδάσωση είναι γύρω από το χωριό Μελία, που έχει χαμηλή δυνατότητα φυσικής αναγέννησης και είναι σημαντική για την τροφοληψία του μαυρόγυπα και του ασπροπάρη.
- Πρέπει να υπάρξει συστηματική παρακολούθηση βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων σε εκτάσεις που καταγράφονται στη μελέτη.
- Η φυσική αναγέννηση των κωνοφόρων θα είναι περιορισμένη φέτος, ενώ η αναγέννηση της μαύρης πεύκης μπορεί να εξασφαλιστεί μακροπρόθεσμα στις περιοχές όπου έχουν απομείνει άκαυτες συστάδες του είδους και άκαυτες νησίδες.
- Δεν πρέπει να υπάρξουν πολύχρονες απαγορεύσεις βόσκησης και πρέπει να διατηρηθεί η κτηνοτροφία, τόσο στις άκαυτες εκτάσεις όσο και στις περιοχές που κάηκαν, βάσει συγκεκριμένων κανόνων βόσκησης.
Η ανάλυση του Έβρου δείχνει τον δρόμο που πρέπει να ακολουθηθεί. Οι μελέτες αυτές, που ολοκληρώθηκαν με τη συμβολή πολλών υποστηρικτών, είναι πολύ σημαντικές για την επόμενη μέρα του Έβρου, αλλά και γενικότερα των δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα. Ο απώτερος σκοπός είναι η βελτίωση του μηχανισμού δασοπυροπροστασίας της χώρας και η σωστή και άμεση αποκατάσταση του Έβρου. Μια πυρκαγιά δεν τελειώνει όταν σβήσει η φωτιά, αλλά απαιτεί προσοχή και εγρήγορση σε πολλά επίπεδα για τα επόμενα χρόνια. Η διασφάλιση της επόμενης μέρας στον Έβρο πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα και παράδειγμα για όλη την επικράτεια. Είναι θέμα πολιτικής βούλησης και αποφασιστικότητας το κατά πόσο τα διδάγματα αυτά θα συμβάλουν σε μια συνολική αλλαγή για την προστασία των δασών, των συμπολιτών και της περιουσίας τους.
Στον Έβρο η ομάδα εργάζεται πάνω από 30 χρόνια, έχοντας αναπτύξει μια έντονη συναισθηματική σύνδεση με την περιοχή και αποτελώντας αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας της. Δεν θα μπορούσε να μην είναι μέρος των ενεργειών αποκατάστασής της. Στα επόμενα βήματά της περιλαμβάνονται, με την υποστήριξη των πολιτών, η αποκατάσταση μέρους της έκτασης που χρειάζεται άμεσα αναδάσωση και η διασφάλιση της επάρκειας φυτευτικού υλικού.
Η ομάδα θα συνεχίσει να κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της για να πρασινίσει και πάλι ο Έβρος και να συνεχίσει να φιλοξενεί τα σπάνια αρπακτικά πουλιά που είναι το σπίτι τους.
