Οι επιστήμονες Ντέιβιντ Μπέικερ, Ντέμης Χασάμπης και Τζον Τζάμπερ τιμώνται φέτος με το Νόμπελ Χημείας 2024 επειδή ξεκλείδωσαν τα μυστικά των πρωτεϊνών, στηριζόμενοι στην τεχνητή νοημοσύνη και την πληροφορική.
Η επιτροπή των Νόμπελ χαιρετίζει στην ανακοίνωσή της τους ερευνητές αυτούς που κατάφεραν “να αποκρυπτογραφήσουν τον κώδικα των εκπληκτικών δομών των πρωτεϊνών” και που οι ανακαλύψεις τους προσφέρουν “τεράστιες δυνατότητες”.
Με το φετινό Νόμπελ Χημείας τιμώνται κατά το ήμισυ ο Αμερικανός βιοχημικός Ντέιβιντ Μπέικερ “για τον υπολογιστικό σχεδιασμό πρωτεϊνών” και κατά το άλλο ήμισυ ο Βρετανός, με καταγωγή από την Κύπρο και τη Σιγκαπούρη, Ντέμης Χασάμπης και ο Αμερικανός Τζον Μ. Τζάμπερ για τις εργασίες τους στην “πρόβλεψη πρωτεϊνικής δομής” μέσω της τεχνητής νοημοσύνης, σύμφωνα με την ανακοίνωση που εξέδωσε η επιτροπή.
Ο 62χρονος Μπέικερ είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον, στο Σιάτλ, ενώ ο 48χρονος Χασάμπης είναι διευθύνων σύμβουλος της Google DeepMind, θυγατρικής έρευνας τεχνητής νοημοσύνης της Google, στην οποία ο 39χρονος Τζάμπερ είναι ανώτερος ερευνητής.
“Μια από τις ανακαλύψεις που επιβραβεύεται φέτος αφορά την θεαματική δημιουργία πρωτεϊνών. Η άλλη αφορά την πραγμάτωση ενός ονείρου 50 ετών: την πρόβλεψη της δομής πρωτεϊνών με βάση τις αλληλουχίες αμινοξέων. Αυτές οι δύο ανακαλύψεις δημιουργούν τεράστιες προοπτικές“, συνόψισε ο Χάινερ Λίνκε, πρόεδρος της επιτροπής των Νόμπελ.
Ο Μπέικερ “πέτυχε το σχεδόν αδύνατο επίτευγμα της δημιουργίας εντελώς νέων πρωτεϊνών“, διευκρίνισε η επιτροπή.
“Ανάμεσα σε μια μυριάδα επιστημονικών εφαρμογών, οι ερευνητές μπορούν πλέον να κατανοήσουν καλύτερα την ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά και να δημιουργήσουν εικόνες ενζύμων ικανών να διασπάσουν το πλαστικό“, πρόσθεσε.
Ερωτηθείς από την επιτροπή των Νόμπελ, ο Μπέικερ δήλωσε “πολύ ενθουσιασμένος“, συμπληρώνοντας ότι αισθάνεται “μεγάλη τιμή“. “Κοιμόμουν όταν χτύπησε το τηλέφωνο, το σήκωσα και άκουσα την ανακοίνωση, τότε η γυναίκα μου άρχισε να φωνάζει τόσο δυνατά που δεν μπορούσα να ακούσω πολύ καλά”.
“Είμαι πράγματι ενθουσιασμένος για όλους τους τρόπους με τους οποίους ο σχεδιασμός πρωτεϊνών κάνει τον κόσμο καλύτερο στην υγεία, την ιατρική και πραγματικά πέραν της τεχνολογίας”, πρόσθεσε.
Οι άλλοι δύο επιστήμονες, οι Ντέμης Χασάμπης και Τζον Τζάμπερ, που διευθύνουν το Deepmind της Google, “ανέπτυξαν ένα μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης για να επιλύσουν πρόβλημα 50 ετών: την πρόβλεψη των πολύπλοκων δομών πρωτεϊνών”, σημείωσε η επιτροπή.
Το μοντέλο τους τεχνητής νοημοσύνης, το Alphafold2, επιτρέπει την πρόβλεψη της τρισδιάστατης δομής πρωτεϊνών με βάση το αμινοξύ τους. Οι δύο επιστήμονες, που βρισκόντουσαν μεταξύ των φαβορί, έχουν ήδη τιμηθεί με το βραβείο Λάσκερ το 2023.
“Από τη δεκαετία του 1970, ερευνητές προσπάθησαν να προβλέψουν τις δομές πρωτεϊνών με βάση το αμινοξύ τους, αλλά αυτό το έργο ήταν εμφανώς δύσκολο”, υπογράμμισε η επιτροπή.
“Με τη βοήθεια αυτού (του μοντέλου) τεχνητής νοημοσύνης, αυτοί πέτυχαν την πρόβλεψη της δομής σχεδόν του συνόλου των 200 εκατομμυρίων πρωτεϊνών που έχουν εντοπιστεί από τους ερευνητές”, υπογράμμισε η επιτροπή, η οποία κατέληξε σημειώνοντας ότι οι ανακαλύψεις των επιστημόνων που βραβεύθηκαν φέτος “προσφέρουν τεράστιες δυνατότητες”.
“Έμεινα άναυδος και στο κενό για μερικά λεπτά”, δήλωσε ο Χασάμπης στο πρακτορείο TT.
Αναφερόμενος στη δουλειά του με τον Τζάμπερ, σημείωσε ότι “ήταν πραγματική πρόκληση για την υπολογιστική βιολογία“.
“Χρησιμοποιήσαμε όλες τις σύγχρονες τεχνικές μηχανικής μάθησης και τις γνωστές δομές που ανακαλύφθηκαν τα τελευταία 50 χρόνια και καταφέραμε να δημιουργήσουμε ένα σύστημα ικανό να βρίσκει τη δομή σχεδόν όλων των πρωτεϊνών που είναι γνωστές στην επιστήμη”, πρόσθεσε.
Το βραβείο αυτό, από τα πιο περίβλεπτα στον επιστημονικό κόσμο, απονέμεται από την Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Επιστημών και συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο ύψους 11 εκατομμυρίων σουηδικών κορωνών (περίπου 920.000 ευρώ).
BREAKING NEWS
The Royal Swedish Academy of Sciences has decided to award the 2024 #NobelPrize in Chemistry with one half to David Baker “for computational protein design” and the other half jointly to Demis Hassabis and John M. Jumper “for protein structure prediction.” pic.twitter.com/gYrdFFcD4T— The Nobel Prize (@NobelPrize) October 9, 2024
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
