Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη: Επιδημιολογία και πρόληψη του σακχαρώδη διαβήτη

Με αφορμή την ημέρα αυτή, οι καθηγητές της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής ΕΚΠΑ), Σταυρούλα (Λίνα) Πάσχου (Επίκουρη Καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας ΕΚΠΑ, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Νοσοκομείου Αλεξάνδρα) και Νικόλαος Τεντολούρης (Καθηγητής Παθολογίας ΕΚΠΑ, Υπεύθυνος Διαβητολογικού Κέντρου Νοσοκομείου Λαϊκό) παραθέτουν στοιχεία για την επιδημιολογία του διαβήτη και τις δυνατότητες πρωτογενούς και δευτερογενούς πρόληψης της νόσου.

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία από τις ΗΠΑ, το ποσοστό των διαγνωσμένων ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη ανέρχεται σε 12% του γενικού ενήλικου πληθυσμού. Θεωρείται μάλιστα ότι υπάρχει και ένα επιπρόσθετο 5% περίπου με αδιάγνωστο σακχαρώδη διαβήτη. Ανάλογα είναι τα ποσοστά και για τη χώρα μας, όπου η συχνότητα του διαβήτη είναι 12%, ενώ περίπου 12% έχει προδιαβήτη.

Ο σακχαρώδης διαβήτης εμφανίζεται όταν τα β κύτταρα του παγκρέατος δεν παράγουν αρκετή ινσουλίνη ή όταν το σώμα δεν μπορεί να τη χρησιμοποιήσει με αποτελεσματικό τρόπο. Οι 3 κύριες μορφές σακχαρώδη διαβήτη είναι:

1. Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1: Στον τύπο αυτό υπάρχει αυτοάνοση καταστροφή των β κυττάρων του παγκρέατος, με αποτέλεσμα τα άτομα με διαβήτη τύπου 1 να μην παράγουν ινσουλίνη και να χρειάζονται εξωγενή χορήγηση.
2. Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2: Η πιο συχνή μορφή διαβήτη (έως 90% των περιπτώσεων), σχετίζεται κυρίως με παχυσαρκία, έλλειψη σωματικής άσκησης, οικογενειακό ιστορικό, υπέρταση και δυσλιπιδαιμία. Αντιμετωπίζεται με δίαιτα, άσκηση, αντιδιαβητικά φάρμακα, και σε σπανιότερες περιπτώσεις, ινσουλίνη.
3. Σακχαρώδης διαβήτης κύησης: Εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της κύησης και συνήθως υποχωρεί μετά, αλλά αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 στο μέλλον.

Παρόλο που ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 δεν μπορεί να προληφθεί, υπάρχουν αποτελεσματικές στρατηγικές για την πρόληψη του τύπου 2, οι οποίες περιλαμβάνουν:

• Υγιεινή διατροφή: Ισορροπημένη διατροφή, πλούσια σε φυτικές ίνες, λαχανικά, φρούτα και ψάρια. Η μεσογειακή διατροφή είναι ιδιαίτερα ευεργετική, σχετιζόμενη με μειωμένη πιθανότητα ανάπτυξης διαβήτη.
• Τακτική σωματική άσκηση: Βοηθά στη μείωση του βάρους και βελτιώνει τη δράση της ινσουλίνης, μειώνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη.
• Έλεγχος σωματικού βάρους: Απώλεια βάρους, ακόμα και μικρή, μειώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη.
• Περιορισμός αλκοόλ και αποφυγή καπνίσματος: Το κάπνισμα και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη.
• Τακτικοί ιατρικοί έλεγχοι: Για άτομα με αυξημένο κίνδυνο, οι τακτικές εξετάσεις μπορούν να βοηθήσουν στην έγκαιρη διάγνωση και πρόληψη.

Η υιοθέτηση αυτών των συνηθειών μπορεί να μειώσει σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Σύμφωνα με το CDC των ΗΠΑ, η αποτελεσματική διαχείριση του διαβήτη μπορεί να αυξήσει το προσδόκιμο επιβίωσης από 3 έως 10 χρόνια.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Με αφορμή την ημέρα αυτή, οι καθηγητές της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής ΕΚΠΑ), Σταυρούλα (Λίνα) Πάσχου (Επίκουρη Καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας ΕΚΠΑ, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Νοσοκομείου Αλεξάνδρα) και Νικόλαος Τεντολούρης (Καθηγητής Παθολογίας ΕΚΠΑ, Υπεύθυνος Διαβητολογικού Κέντρου Νοσοκομείου Λαϊκό) παραθέτουν στοιχεία για την επιδημιολογία του διαβήτη και τις δυνατότητες πρωτογενούς και δευτερογενούς πρόληψης της νόσου.

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία από τις ΗΠΑ, το ποσοστό των διαγνωσμένων ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη ανέρχεται σε 12% του γενικού ενήλικου πληθυσμού. Θεωρείται μάλιστα ότι υπάρχει και ένα επιπρόσθετο 5% περίπου με αδιάγνωστο σακχαρώδη διαβήτη. Ανάλογα είναι τα ποσοστά και για τη χώρα μας, όπου η συχνότητα του διαβήτη είναι 12%, ενώ περίπου 12% έχει προδιαβήτη.

Ο σακχαρώδης διαβήτης εμφανίζεται όταν τα β κύτταρα του παγκρέατος δεν παράγουν αρκετή ινσουλίνη ή όταν το σώμα δεν μπορεί να τη χρησιμοποιήσει με αποτελεσματικό τρόπο. Οι 3 κύριες μορφές σακχαρώδη διαβήτη είναι:

1. Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1: Στον τύπο αυτό υπάρχει αυτοάνοση καταστροφή των β κυττάρων του παγκρέατος, με αποτέλεσμα τα άτομα με διαβήτη τύπου 1 να μην παράγουν ινσουλίνη και να χρειάζονται εξωγενή χορήγηση.
2. Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2: Η πιο συχνή μορφή διαβήτη (έως 90% των περιπτώσεων), σχετίζεται κυρίως με παχυσαρκία, έλλειψη σωματικής άσκησης, οικογενειακό ιστορικό, υπέρταση και δυσλιπιδαιμία. Αντιμετωπίζεται με δίαιτα, άσκηση, αντιδιαβητικά φάρμακα, και σε σπανιότερες περιπτώσεις, ινσουλίνη.
3. Σακχαρώδης διαβήτης κύησης: Εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της κύησης και συνήθως υποχωρεί μετά, αλλά αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 στο μέλλον.

Παρόλο που ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 δεν μπορεί να προληφθεί, υπάρχουν αποτελεσματικές στρατηγικές για την πρόληψη του τύπου 2, οι οποίες περιλαμβάνουν:

• Υγιεινή διατροφή: Ισορροπημένη διατροφή, πλούσια σε φυτικές ίνες, λαχανικά, φρούτα και ψάρια. Η μεσογειακή διατροφή είναι ιδιαίτερα ευεργετική, σχετιζόμενη με μειωμένη πιθανότητα ανάπτυξης διαβήτη.
• Τακτική σωματική άσκηση: Βοηθά στη μείωση του βάρους και βελτιώνει τη δράση της ινσουλίνης, μειώνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη.
• Έλεγχος σωματικού βάρους: Απώλεια βάρους, ακόμα και μικρή, μειώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη.
• Περιορισμός αλκοόλ και αποφυγή καπνίσματος: Το κάπνισμα και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη.
• Τακτικοί ιατρικοί έλεγχοι: Για άτομα με αυξημένο κίνδυνο, οι τακτικές εξετάσεις μπορούν να βοηθήσουν στην έγκαιρη διάγνωση και πρόληψη.

Η υιοθέτηση αυτών των συνηθειών μπορεί να μειώσει σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Σύμφωνα με το CDC των ΗΠΑ, η αποτελεσματική διαχείριση του διαβήτη μπορεί να αυξήσει το προσδόκιμο επιβίωσης από 3 έως 10 χρόνια.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ