Αν υπάρχει ένας άνθρωπος που ενσαρκώνει την έννοια του αυτοδημιούργητου επιχειρηματία, αυτός είναι ο Αριστοτέλης Ωνάσης.
Από τις στάχτες της Σμύρνης μέχρι τα σαλόνια της υψηλής κοινωνίας, ο Ωνάσης δεν ήταν απλώς ένας πλοιοκτήτης. Ήταν ένας μύθος, ένας άνθρωπος που έζησε με πάθος, κέρδισε αμέτρητα εκατομμύρια και έκλεισε τα μάτια του με απέραντη θλίψη. “Για να επιτύχεις, πρέπει να είσαι τολμηρός. Να μην φοβάσαι να σπας τους κανόνες, γιατί οι κανόνες φτιάχνονται για να τους ξεπερνάμε.” είχε πει κάποτε.
Ταπεινή αρχή, ανεκτίμητο όραμα
Γεννημένος το 1906 στη Σμύρνη, ο μικρός Αρίστος ήρθε στον κόσμο σε μια εποχή αλλαγών. Η οικογένειά του ανήκε στην ελληνική κοινότητα της πόλης, η οποία εκείνη την εποχή ευημερούσε κάτω από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ο πατέρας του, Σωκράτης Ωνάσης, ήταν ένας επιτυχημένος έμπορος, και η οικογένεια δεν στερούνταν τίποτα. Όμως, η καταστροφή της Σμύρνης το 1922 ανέτρεψε τα πάντα.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Ο Ωνάσης, μαζί με την οικογένειά του, βρέθηκε πρόσφυγας στην Ελλάδα, φτωχός και δίχως περιουσία. Εκείνος όμως είχε κάτι ανεκτίμητο: εξυπνάδα, αστείρευτη φιλοδοξία και μια αδάμαστη θέληση να πετύχει. Έτσι, το 1923, με μόλις 250 δολάρια στην τσέπη, αποφασίζει να αναζητήσει την τύχη του στον Νέο Κόσμο, επιβιβαζόμενος σε ένα πλοίο με προορισμό την Αργεντινή.
Ήταν η αρχή μιας πορείας που θα τον οδηγούσε στην κορυφή. Ο Ωνάσης δεν έβλεπε την επιχειρηματικότητα απλώς ως ένα μέσο για να αποκτήσει πλούτο – τη θεωρούσε τέχνη, μάχη και στρατηγική μαζί.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Η χρυσή εποχή του Μπουένος Άιρες
Φτάνοντας στο Μπουένος Άιρες, ο Ωνάσης δεν είχε τίποτα. Ξεκίνησε να εργάζεται ως τηλεφωνητής και παράλληλα να παρακολουθεί μαθήματα εμπορίου. Σύντομα, ανακάλυψε μια ευκαιρία: το τουρκικό καπνό. Ξεκίνησε να τον εισάγει στην Αργεντινή και μέσα σε λίγα χρόνια είχε γίνει ένας από τους κορυφαίους εμπόρους καπνού στη χώρα.
Ωστόσο, ο πραγματικός του στόχος ήταν η ναυτιλία. Αγόρασε τα πρώτα του πλοία, και εκμεταλλευόμενος τις ευνοϊκές συνθήκες του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, δημιούργησε έναν στόλο που έγινε ένας από τους μεγαλύτερους στον κόσμο. “Στη ναυτιλία δεν κερδίζουν οι φθηνοί, αλλά οι έξυπνοι. Αυτοί που βλέπουν τις ευκαιρίες πρώτοι.” είχε δηλώσει.
Το Μπουένος Άιρες ήταν το μεγάλο του σχολείο – εκεί έμαθε να παίζει σκληρά και να μη φοβάται τις ρίσκα. Εκεί επίσης, έβαλε τα θεμέλια της νοοτροπίας που θα τον έκανε παγκόσμιο ηγέτη στη ναυτιλία.
Ο Ωνάσης και ο κόσμος της δύναμης
Ο Αριστοτέλης Ωνάσης δεν ήταν απλώς ένας επιτυχημένος επιχειρηματίας. Ήταν ένας άνθρωπος που ήξερε να παίζει το παιχνίδι της εξουσίας και να επιβάλλεται σε όποιον θεωρούσε εμπόδιο στην πορεία του. Κατάφερε να γίνει παγκόσμιος ηγέτης στη ναυτιλία, αλλά δεν περιορίστηκε εκεί. Ήθελε τον έλεγχο, τη στρατηγική επιρροή και την ισχύ που μόνο οι πραγματικά μεγάλοι άνδρες κατείχαν.
Στη δεκαετία του ’50, μετακόμισε στο Μονακό, όπου προσπάθησε να αποκτήσει οικονομικό έλεγχο της χώρας μέσω της εταιρείας Société des Bains de Mer (SBM), η οποία διαχειριζόταν το Καζίνο του Μόντε Κάρλο. Μέσω ενός δικτύου εταιρειών με έδρα φορολογικούς παραδείσους, απέκτησε τον έλεγχο του μεγαλύτερου μέρους της οικονομίας του πριγκιπάτου, γεγονός που τον έφερε σε άμεση αντιπαράθεση με τον Πρίγκιπα Ρενιέ.
Ο Ρενιέ, βλέποντας τον Ωνάση να αποκτά όλο και μεγαλύτερη επιρροή, αντιλήφθηκε ότι το Μονακό κινδύνευε να μετατραπεί σε ιδιωτική αυτοκρατορία του Έλληνα μεγιστάνα. Ο πρίγκιπας ένωσε τις δυνάμεις του με τον Γάλλο πρόεδρο Σαρλ ντε Γκωλ, ο οποίος κήρυξε οικονομικό πόλεμο στο πριγκιπάτο. Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθεί μια κρίση, η οποία κατέληξε στην απομάκρυνση του Ωνάση από την οικονομία του Μονακό. Ωστόσο, το γεγονός αυτό απέδειξε ότι ο Έλληνας εφοπλιστής δεν ήταν απλώς ένας επιχειρηματίας – ήταν ένας παίκτης στη διεθνή πολιτική σκακιέρα.
Το ίδιο επιχειρηματικό δαιμόνιο τον οδήγησε να αναμετρηθεί με τις μεγάλες πετρελαϊκές δυνάμεις. Στη δεκαετία του ’50, επιχείρησε να διασπάσει το μονοπώλιο των αμερικανικών πετρελαϊκών εταιρειών, υπογράφοντας μια συμφωνία με τη Σαουδική Αραβία για τη μεταφορά πετρελαίου με τον στόλο του. Οι αμερικανικές εταιρείες αντέδρασαν έντονα, ασκώντας πιέσεις στην κυβέρνηση των ΗΠΑ για να μπλοκάρει τη συμφωνία. Ο Ωνάσης αναγκάστηκε να αποσυρθεί, αλλά όχι προτού αποδείξει ότι μπορούσε να σταθεί απέναντι στους μεγαλύτερους οικονομικούς παίκτες του κόσμου.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Στη δεκαετία του ’60, η φιλοδοξία του Ωνάση τον οδήγησε στη δημιουργία της Olympic Airways, της εθνικής αεροπορικής εταιρείας της Ελλάδας. Ήθελε να φτιάξει μια αεροπορική εταιρεία που να συναγωνίζεται τις μεγαλύτερες του κόσμου. Και το πέτυχε. Η Olympic Airways έγινε συνώνυμη της πολυτέλειας, καθώς οι πρώτες θέσεις της προσέφεραν χρυσά μαχαιροπίρουνα, σαμπάνια και επίπεδα εξυπηρέτησης που καμία άλλη αεροπορική εταιρεία της εποχής δεν παρείχε.
Ο Ωνάσης είχε καταλάβει ότι η ισχύς δεν ήταν μόνο στα χρήματα, αλλά και στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης. Για αυτό, διατηρούσε σχέσεις με ισχυρούς πολιτικούς, βασιλείς και επιχειρηματίες σε όλο τον κόσμο. Ορισμένοι από τους πιο ισχυρούς άνδρες της εποχής του, όπως ο Ουίνστον Τσόρτσιλ, ο Λίντον Τζόνσον και ο Σαρλ ντε Γκωλ, βρέθηκαν στις δεξιώσεις του και συζητούσαν μαζί του για θέματα που ξεπερνούσαν το επιχειρηματικό πεδίο.
Ο κόσμος της δύναμης δεν είναι εύκολος και ο Ωνάσης το ήξερε καλά. Οι αντιπαραθέσεις του με τη διεθνή πολιτική και οικονομική ελίτ έδειξαν ότι δεν ήταν απλώς ένας πλούσιος άνδρας, αλλά ένας πραγματικός στρατηγός του καπιταλισμού. Και αυτό ήταν που τον έκανε να ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους επιχειρηματίες της εποχής του.
Έρωτες, πάθη και σκάνδαλα
Η προσωπική ζωή του Ωνάση υπήρξε εξίσου δυναμική και πολυτάραχη με την επαγγελματική του πορεία. Ο πρώτος του γάμος, το 1946, ήταν με την Αθηνά Λιβανού, κόρη του ισχυρού Έλληνα εφοπλιστή Σταύρου Λιβανού. Ήταν ένας γάμος που συμβόλιζε την ένωση δύο εφοπλιστικών δυναστειών και θεωρήθηκε ως μια στρατηγική κίνηση. Από τον γάμο αυτόν γεννήθηκαν δύο παιδιά, ο Αλέξανδρος και η Χριστίνα. Ωστόσο, η ένταση της προσωπικότητάς του, η συνεχής απουσία λόγω των επαγγελματικών του δραστηριοτήτων και οι εξωσυζυγικές του σχέσεις έφεραν σύντομα το τέλος. Το 1960, το διαζύγιο ήταν αναπόφευκτο.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Στη διάρκεια του γάμου του, ο Ωνάσης ερωτεύτηκε την απόλυτη ντίβα της όπερας, τη Μαρία Κάλλας. Η σχέση τους ξεκίνησε με πάθος και σκανδάλισε τη διεθνή κοινωνία. Οι δυο τους γνωρίστηκαν το 1957 σε ένα πάρτι στη Βενετία και αμέσως αναπτύχθηκε μια έντονη έλξη. Ο Ωνάσης και η Κάλλας ταξίδευαν μαζί στη θρυλική θαλαμηγό του, την “Χριστίνα”, και έζησαν έναν μεγάλο, θυελλώδη έρωτα. Εκείνος τη λάτρευε, αλλά ποτέ δεν της προσέφερε τη δέσμευση που εκείνη επιθυμούσε. Παρόλο που η Κάλλας εγκατέλειψε τον άντρα της, τον Ιταλό βιομήχανο Τζοβάννι Μπατίστα Μενεγκίνι, ο Ωνάσης δεν έκανε ποτέ το βήμα να την παντρευτεί.
Το 1968, ο Ωνάσης έκανε μία κίνηση που συγκλόνισε τη διεθνή κοινή γνώμη: παντρεύτηκε την Τζάκι Κένεντι, τη χήρα του Αμερικανού προέδρου Τζον Κένεντι. Ήταν ένας γάμος-βόμβα, που ένωσε τον Έλληνα μεγιστάνα με την πιο διάσημη γυναίκα της εποχής. Ο γάμος τους πραγματοποιήθηκε στη Σκορπιό, το ιδιωτικό του νησί στο Ιόνιο. Ήταν μια κίνηση που έφερε στον Ωνάση ακόμα μεγαλύτερη δημοσιότητα, αλλά, σύμφωνα με όσους τον γνώριζαν, δεν ήταν ποτέ μια σχέση βασισμένη στην αγάπη. Ήταν περισσότερο ένας γάμος συμφερόντων. Η Τζάκι αναζητούσε οικονομική ασφάλεια, ενώ ο Ωνάσης απολάμβανε το κύρος του να είναι παντρεμένος με μία πρώην Πρώτη Κυρία των ΗΠΑ.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Ωστόσο, ο γάμος αυτός δεν άργησε να καταρρεύσει. Η Τζάκι προτιμούσε τη Νέα Υόρκη και τη λάμψη της υψηλής κοινωνίας, ενώ ο Ωνάσης λάτρευε τη ζωή του στη Σκορπιό και στις επιχειρήσεις του. Ο θάνατος του γιου του, Αλέξανδρου, το 1973, σήμανε την αρχή του τέλους, τόσο για τον ίδιο όσο και για τον γάμο του με την Τζάκι. Χωρίς ποτέ να εκδοθεί επίσημο διαζύγιο, οι δυο τους απομακρύνθηκαν οριστικά.
Ο Ωνάσης, παρά τις κατακτήσεις του, φαίνεται πως δεν βρήκε ποτέ την απόλυτη ευτυχία στην προσωπική του ζωή. Οι γυναίκες που αγάπησε τον σημάδεψαν, αλλά κανείς δεν ήταν αρκετός για να γεμίσει το υπαρξιακό του κενό.
Το τραγικό τέλος και η πτώση του μύθου
Ο Ωνάσης φαινόταν ανίκητος, μέχρι που η μοίρα τού έπαιξε το πιο σκληρό παιχνίδι. Το 1973, ο γιος του, Αλέξανδρος, σκοτώθηκε σε αεροπορικό δυστύχημα. Ο νεαρός, που προοριζόταν να γίνει διάδοχος της αυτοκρατορίας του, έφυγε ξαφνικά, αφήνοντας πίσω έναν πατέρα βυθισμένο στο πένθος. Ήταν η απόλυτη καταστροφή για τον Ωνάση. Όσοι τον γνώριζαν λένε ότι από εκείνη τη μέρα δεν ήταν ποτέ ξανά ο ίδιος. Εγκατέλειψε σταδιακά τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες, δεν έδειχνε πλέον ενδιαφέρον για τον πλούτο ή τη δύναμη και η υγεία του άρχισε να επιδεινώνεται ραγδαία.
Ο θάνατος του Αλέξανδρου οδήγησε σε νομικές διαμάχες για τις συνθήκες του δυστυχήματος, με τον Ωνάση να είναι πεπεισμένος ότι επρόκειτο για δολιοφθορά. Έκανε τα πάντα για να διαλευκάνει την υπόθεση, αλλά ποτέ δεν βρήκε την αλήθεια που αναζητούσε. Η φυσική του κατάσταση επιδεινώθηκε δραματικά, με τη διάγνωση της μυασθένειας gravis να τον αποδυναμώνει μέρα με τη μέρα.
Οι τελευταίοι του μήνες ήταν γεμάτοι μοναξιά και θλίψη. Αποτραβηγμένος από τις επιχειρήσεις, ζούσε μεταξύ Ελλάδας, Παρισιού και Σκορπιού, αποφεύγοντας τις δημόσιες εμφανίσεις. Η σχέση του με την Τζάκι Κένεντι είχε πια καταρρεύσει ολοκληρωτικά, ενώ η Κάλλας, το μεγάλο του πάθος, είχε απομακρυνθεί οριστικά από τη ζωή του.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Στις 15 Μαρτίου 1975, ο Αριστοτέλης Ωνάσης έφυγε από τη ζωή στο Αμερικανικό Νοσοκομείο του Παρισιού, σε ηλικία 69 ετών. Η είδηση του θανάτου του έκανε τον γύρο του κόσμου, καθώς ο «Χρυσός Έλληνας» δεν ήταν απλά ένας επιχειρηματίας – ήταν ένα διεθνές σύμβολο πλούτου, επιτυχίας, αλλά και τραγωδίας.
Η κόρη του, Χριστίνα Ωνάση, ανέλαβε την αυτοκρατορία του, αλλά ποτέ δεν είχε την ίδια δύναμη ή τη σκληρότητα του πατέρα της. Πάλεψε με την προσωπική της δυστυχία, τους αποτυχημένους γάμους και την αίσθηση του κενού. Πέθανε το 1988, σε ηλικία μόλις 37 ετών, αφήνοντας ως μοναδική κληρονόμο την κόρη της, Αθηνά Ωνάση, που μεγάλωσε μακριά από την κληρονομιά του παππού της.
Ο Ωνάσης έζησε όπως ήθελε, αλλά το τέλος του δεν ήταν αντάξιο της δόξας και της αυτοκρατορίας του. Στο απόγειο της δόξας του, είχε όλο τον κόσμο στα χέρια του. Στο τέλος,όμως, έμεινε μόνος, με μοναδική του συντροφιά τις αναμνήσεις μιας ζωής γεμάτης επιτυχίες, απώλειες και ανεκπλήρωτα όνειρα.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Η κληρονομιά του Ωνάση
Παρότι η αυτοκρατορία του Ωνάση πέρασε στα χέρια της κόρης του, Χριστίνας, και αργότερα στην εγγονή του, Αθηνά, η πραγματική του κληρονομιά ήταν κάτι πολύ μεγαλύτερο από τον πλούτο του.
Το Ίδρυμα Ωνάση, το οποίο δημιουργήθηκε σύμφωνα με τη διαθήκη του, αποτελεί σήμερα έναν από τους σημαντικότερους πολιτιστικούς και φιλανθρωπικούς οργανισμούς στον κόσμο. Με στόχο την προώθηση της ελληνικής παιδείας, του πολιτισμού και της κοινωνικής αλληλεγγύης, το ίδρυμα χρηματοδοτεί υποτροφίες, επιστημονικές έρευνες, πολιτιστικά προγράμματα και σημαντικά έργα υποδομής.
Ένα από τα πιο γνωστά έργα του Ιδρύματος είναι το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο στην Αθήνα, το οποίο από το 1992 έχει σώσει χιλιάδες ζωές. Παράλληλα, το Ωνάσειο Πολιτιστικό Κέντρο στην Νέα Υόρκη και η Στέγη Ιδρύματος Ωνάση στην Αθήνα συνεχίζουν να προωθούν την ελληνική τέχνη και κουλτούρα σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ωστόσο, η προσωπική του κληρονομιά αποδείχθηκε πιο περίπλοκη. Η οικογένεια Ωνάση σημαδεύτηκε από διαμάχες, τραγωδίες και αποξενώσεις. Η Αθηνά Ωνάση, η μοναδική απόγονός του, μεγάλωσε μακριά από την Ελλάδα και το όνομα Ωνάσης, προσπαθώντας να χτίσει μια ζωή μακριά από τη βαριά σκιά του παππού της.
Παρόλα αυτά, το όνομα Ωνάσης παραμένει μέχρι σήμερα συνώνυμο της επιτυχίας, του ρίσκου, αλλά και της ανθρώπινης τραγωδίας. Ήταν ένας άνθρωπος που αψήφησε τη μοίρα, έφτασε στην κορυφή, αλλά πλήρωσε το τίμημα της δόξας και της απομόνωσης. Η ζωή του ήταν ένα διαρκές στοίχημα – και μέχρι το τέλος, δεν σταμάτησε ποτέ να το παίζει.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
