Από τη σάτιρα του Τζίμη Πανούση μέχρι τους πρόσφατους βανδαλισμούς σε καλλιτεχνικά έργα, η ελευθερία της έκφρασης τίθεται συνεχώς υπό αμφισβήτηση, αποδεικνύοντας πως η λογοκρισία παραμένει ζωντανή.
Ο Τζίμης Πανούσης, με τη σαρκαστική του διάθεση και την αιχμηρή σάτιρα, δεν δίστασε ποτέ να συγκρουστεί με την κοινή γνώμη και την Ορθόδοξη Εκκλησία. Το 1999, η πρόκληση κορυφώθηκε όταν βρέθηκε αντιμέτωπος με τη δικαιοσύνη, κατηγορούμενος για καθύβριση θρησκεύματος. Αφορμή; Το εξώφυλλο στο περιοδικό Κλικ, όπου εμφανιζόταν ντυμένος αρχιεπίσκοπος, με ένα μήλο στο στόμα και την κιθάρα στο χέρι.
Αναρωτιέται κανείς… αν ο Πανούσης ζούσε σήμερα και έβλεπε το βίντεο με τον βουλευτή της «Νίκης» Νίκο Παπαδόπουλο να καταστρέφει έργα στην Εθνική Πινακοθήκη, πώς θα σχολίαζε το περιστατικό; Και κυρίως, τι στίχο θα έγραφε;
Η απάντηση θα μείνει άγνωστη. Αυτό που είναι βέβαιο, όμως, είναι πως η λογοκρισία στην τέχνη παραμένει ζωντανή, ακολουθώντας νέες μορφές καταστολής.
«Phylax»: Το γλυπτό που κατέρριψαν ακροδεξιοί
Ο κατακόκκινος «Phylax», ένα από τα πιο πολυσυζητημένα γλυπτά στη σύγχρονη Ελλάδα, έγινε στόχος επιθέσεων από ακροδεξιούς και φανατικούς Χριστιανούς. Στις 7 Δεκεμβρίου 2018, κάποιοι θεώρησαν ότι το έργο ήταν «σατανικό» και το γκρέμισαν από το βάθρο του, προκαλώντας σοβαρές φθορές.
Ο δημιουργός του, Κωστής Γεωργίου, μίλησε για το πρόσφατο περιστατικό βανδαλισμού στην Εθνική Πινακοθήκη, όπου καταστράφηκαν έργα του Χριστόφορου Κατσαδιώτη.
«Η βία απέναντι στην τέχνη δεν είναι ποτέ αποδεκτή. Όσο προκλητικό κι αν θεωρείται ένα έργο, δεν νομιμοποιείται η αυτοδικία. Ωστόσο, η κριτική—είτε θετική είτε αρνητική—είναι θεμιτή, γιατί η τέχνη υπάρχει για να αμφισβητεί, να προκαλεί και να ανοίγει νέους δρόμους», ανέφερε στην εκπομπή «Εξελίξεις τώρα».
Ωστόσο, ο ίδιος επισημαίνει πως η Εθνική Πινακοθήκη, ως δημόσιος φορέας, οφείλει να διατηρεί μια ισορροπία, ώστε να μην προσβάλλονται τα θρησκευτικά πιστεύω οποιασδήποτε ομάδας.
Γεωργία Λαλέ: «Η λογοκρισία στην τέχνη είναι επίθεση στη δημοκρατία»
Αντίστοιχη ήταν η αντίδραση και της Γεωργίας Λαλέ, δημιουργού της ροζ σημαίας από σεντόνια γυναικών που βίωσαν ενδοοικογενειακή βία, ένα έργο που ξεκρεμάστηκε από το Γενικό Προξενείο στη Νέα Υόρκη τον Δεκέμβριο του 2023, έπειτα από αντιδράσεις.
Μιλώντας για το συμβάν στην Εθνική Πινακοθήκη, χαρακτήρισε τον βανδαλισμό ως τρομοκρατική ενέργεια κατά της δημοκρατίας.
«Οι καλλιτέχνες και τα μουσεία πρέπει να δημιουργούν ελεύθερα, χωρίς τον φόβο της λογοκρισίας. Οτιδήποτε άλλο αποτελεί πλήγμα στη δημοκρατία μας», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Το ερώτημα παραμένει: Μπορεί η τέχνη να υπάρχει χωρίς ελεύθερη έκφραση; Και αν η απάντηση είναι όχι, τότε γιατί εξακολουθούμε να βλέπουμε περιστατικά καταστολής, βίας και απαγορεύσεων;
Δείτε το βίντεο:
