Περισσότερες από 110 κινηματογραφικές παραγωγές αφηγούνται τη ζωή του Ιησού από την εποχή του βωβού κινηματογράφου μέχρι σήμερα. Και είναι αλήθεια: όποιον και να αναφέρεις, κάποιους άλλους αδίκως αφήνεις έξω. Από τον Παζολίνι και τον Ροσελίνι, μέχρι τον Σκορσέζε και τον Μελ Γκίμπσον, κάθε δεκαετία φέρνει τη δική της οπτική πάνω στη φιγούρα του Χριστού.
Αλλά, αν υπάρχει μια τηλεοπτική αφήγηση που χάραξε μνήμη και συνείδηση, αυτή είναι το «Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ» του Φράνκο Τζεφιρέλι. Η πρεμιέρα της από τη RAI το 1977, σε πέντε επεισόδια και στην αυγή της έγχρωμης τηλεόρασης στην Ιταλία, συνέπεσε με την Κυριακή των Βαΐων. Η επιτυχία; Τεράστια. Το 80% των Ιταλών συντονίστηκε. Ο Πάπας Παύλος ΣΤ΄, μάλιστα, έκανε λόγο για «παράδειγμα καλής χρήσης των νέων μέσων επικοινωνίας».
Η παραγωγή, διεθνής και εγκεκριμένη από το Βατικανό, συντονίστηκε από τους Lew Grade (ITC) και Vincenzo Labella (RAI), με στόχο μια προσιτή, βαθιά θεολογική και ιστορική αναπαράσταση της ζωής του Χριστού. Αν και πρώτα εξέτασαν το όνομα του Μπέργκμαν, τελικά κατέληξαν στον Τζεφιρέλι, που αρχικά δίσταζε. Εκείνη την περίοδο δούλευε πάνω σε ένα άλλο μεγάλο όνειρό του: την Κόλαση του Δάντη. Όμως, η πρόκληση ήταν υπερβολικά μεγάλη για να την αγνοήσει.
Ο Τζεφιρέλι έθεσε αυστηρούς όρους: συνεργασία με τους καλύτερους θεολόγους, Χριστιανούς και Εβραίους, και σενάριο που ιστορικοποιεί τη μορφή του Ιησού. Γιατί, όπως είπε και ο ίδιος: «Ο Ιησούς ήταν Εβραίος. Ένας άνθρωπος της εποχής του, γεννημένος σε κατεχόμενη γη». Η αφετηρία ήταν το έργο του Anthony Burgess, ενώ την επιμέλεια ανέλαβαν οι Σούζο και Μασολίνο Τσέκι Ντ’ Αμίκο με την εποπτεία του ίδιου του Τζεφιρέλι.
Τα γυρίσματα έγιναν σε Μαρόκο και Τυνησία, όπου αναπαραστάθηκαν περιοχές όπως η Βηθλεέμ, η Ναζαρέτ, ο Ναός της Ιερουσαλήμ, ακόμη και ο Γολγοθάς. Κάθε σκηνή σχεδιάστηκε με αισθητική Αναγεννησιακής ζωγραφικής, χάρη στον David Watkin, που με τον φωτισμό του μετέτρεψε κάθε πλάνο σε ζωντανό πίνακα ζωγραφικής.
Για το καστ, ο Τζεφιρέλι ήθελε μεγάλους θεατρικούς ηθοποιούς, όχι απαραίτητα σταρ. Laurence Olivier, Anthony Quinn, Rod Steiger, James Mason, όλοι με συμβολικό κασέ και μόνο για την τιμή να συμμετέχουν. Στο ρόλο της Παναγίας, επιλέχθηκε η Olivia Hussey, η Ιουλιέτα του Τζεφιρέλι μια δεκαετία νωρίτερα.
Όσο για τον Ιησού, η ανακάλυψη έγινε σχεδόν μυστικιστικά. Ο Robert Powell, που είχε πάει για τον ρόλο του Ιούδα, εντυπωσίασε με τα βαθιά του γαλάζια μάτια. Κι όταν, έτοιμος με κοστούμι και μακιγιάζ, εμφανίστηκε μπροστά σε μια μοδίστρα, εκείνη γονάτισε, έκανε τον σταυρό της και ψέλλισε: “Κύριε…”. Ε, κάπου εκεί κατάλαβαν ότι είχαν βρει τον Ιησού τους.
Ο ίδιος ο Τζεφιρέλι, τέλος, φόρτισε τη Σταύρωση με προσωπική μνήμη: από μια ναζιστική εκτέλεση στην Ιταλία, όπου είδε έναν φίλο του κρεμασμένο σαν Χριστό. Μια σκηνή που τον σημάδεψε και αποτυπώθηκε σιωπηλά, αλλά έντονα, στην πιο τραγική στιγμή της ταινίας.
Η κινηματογραφική ζωή του Χριστού συνεχίζεται ως σήμερα, αλλά για πολλούς, ο Ιησούς του Τζεφιρέλι παραμένει η απόλυτη ενσάρκωση του Θείου στην οθόνη. Ένας Χριστός, ανθρώπινος και ιερός, φτιαγμένος όχι μόνο από φως και φακό, αλλά από πίστη, μνήμη και τέχνη.
Με πληροφορίες από fondazionefrancozeffirelli
