Με αφορμή την έκδοση και παρουσίαση του βιβλίου «Το θέατρο της Οικουμένης», συνομιλήσαμε με τον δημιουργό του, συγγραφέα Μανόλη Ξεξάκη. Κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις IANOS ο πρώτος τόμος του τρίτομου μυθιστορήματος και έχει τον τίτλο «Το Θέατρο της Οικουμένης: Τα θεμέλια της ζωής». Πρόκειται για ένα έργο που αντιμετωπίζει την πραγματικότητα του κοινωνικού ανθρώπου ως θεατρικό έργο που παίζεται εδώ κι αιώνες στο εκράν της Γης. Πήρε τον τίτλο του από τους 8 χάρτες που έφτιαξε ο χαρτογράφος Αβραάμ Ορτέλιους το 1570, και τους ονόμασε Theatrum orbis terrarum, δηλαδή «Θέατρο της Οικουμένης». Ο ποιητής και πεζογράφος Μανόλης Ξεξάκης γεννήθηκε στην Κρήτη. Σπούδασε φυσικομαθηματικός στο Αριστοτέλειο πανεπιστήμιο. Όταν τελείωσε τις σπουδές του εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Θεσσαλονίκη. Παράλληλα με τα φυσικομαθηματικά παρακολουθούσε διαλέξεις σπουδαίων καθηγητών, όπως ο Μαρωνίτης, η Άλκη Κυριακίδου-Νέστορος, ο Γιώργος Σαββίδης και η Άλκη Κυριακίδου, που τον επηρέασαν στη μετέπειτα λογοτεχνική του πορεία. Εργάστηκε ως καθηγητής μαθηματικών και δημοσιογραφίας, ως ραδιοφωνικός παραγωγός στην ΕΡΤ3 και ως αρθρογράφος και κειμενογράφος. Έχει γράψει τα βιβλία «Ο θάνατος του ιππικού», «Ασκήσεις Μαθηματικών», «Πλόες Ερωτικοί», «Κάτοπτρα Μελαγχολικού Λόγου», «Ανθολογία Ποιητών της Θεσσαλονίκης», «Πού κούκος; Πού άνεμος;», «Ποιήματα 1972 – 2006», «Σονάτα Κομπολογιών», και «Το θέατρο της Οικουμένης, Τόμος Α’ – Τα θεμέλια της ζωής» που σας παρουσιάζουμε σήμερα. Κείμενα του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, σερβικά, ρουμανικά, αλβανικά και στη γλώσσα των Σκοπίων.
Κύριε Ξεξάκη σας καλωσορίζουμε στο αναγνωστικό κοινό του πολυθεματικού portal MIKROFWNO.GR. Με αφορμή την κυκλοφορία του Α’ τόμου της τριλογίας σας «Το Θέατρο της Οικουμένης: Τα θεμέλια της ζωής», θα θέλαμε να μας πείτε σε τι θέματα επικεντρώνεται το βιβλίο αυτό;
«Το θέατρο της οικουμένης», και οι τρεις τόμοι, αφηγούνται ένα μέρος της ιστορίας των ανθρώπων που αντιμετωπίζεται θεατρικά. Σε βάζει να αναρωτιέσαι για πράγματα που ως τώρα τα θεωρούσες προφανή. Γιατί δεν υπάρχει τέλειος χάρτης της Γης; Πώς και για ποια ανάγκη δημιουργήθηκε η έννοια των ψυχών ως ιδιαίτερων οντοτήτων; Γιατί η κατασκοπεία που σώζει τις πατρίδες μας αποδιοργανώνει τους θεσμούς των κοινωνιών; Πώς ο προδομένος έρωτας αποδεικνύει την απόλυτη ισχύ των ενστίκτων; Τι είναι η «τέταρτη διάσταση» στα μαθηματικά, στη λογοτεχνία και στην πραγματικότητα;
Το βιβλίο, βέβαια, δεν είναι δοκίμιο. Οι ήρωες του είναι άνθρωποι από αυτούς που βρίσκονται δίπλα μας και η εξέλιξη του μύθου ελπίζω να κριθεί συναρπαστική, αφού με αφηγήσεις παρελαύνουν από μέσα ο πόλεμος του 1940, η Χάρτα του Ρήγα Φεραίου και τα οράματά του για τον Ελληνισμό, η Βενετοκρατία στην Κρήτη, οι βραχονησίδες του Αιγαίου που διεκδικούν οι Τούρκοι, τα άλυτα προβλήματα της Κύπρου και το Μακεδονικό.
Από πού αντλείτε την έμπνευση για να γράψετε ένα βιβλίο; Ποιο βιβλίο στη μέχρι τώρα σας συγγραφική σας πορεία ξεχωρίζετε περισσότερο;
Η έμπνευση για ένα βιβλίο είναι κάθε φορά διαφορετική. Ο Πόε είπε ότι εμπνεύστηκε «Το κοράκι», ένα ποίημά του, από το πραγματικό κοράκι που είχε ο Κάρολος Ντίκενς. Εγώ, από ένα προικοσύμφωνο του 1923, από την «νύχτα των Ιμίων» που είδα στην τηλεόραση και από τους στίχους του Ελύτη «Ποια ψυχή να φεύγει και μυρίζει / τόσο δυνατά ο αέρας και άλλο δεν αντέχω». Στην ερώτηση «ποιο είναι το καλύτερο βιβλίο σου» η απάντηση είναι: το τελευταίο, επειδή καίει ακόμη σαν φαγητό που μόλις κατέβασες από τη φωτιά.
Έχετε συμπεριλάβει ποτέ σε κάποιο έργο σας προσωπικά βιώματα προσεγγίζοντας τα συγγραφικά;
Πάντα, ακόμη κι αν αφηγείται περιπέτειες με πιγκουίνους στο Ν. Πόλο, πίσω από τα κείμενα είναι ο συγγραφέας.
Πιστεύετε πως ο κόσμος σήμερα εξακολουθεί να αγαπά το βιβλίο;
Δεν ξέρω αν ο κόσμος αγαπά το βιβλίο. Ασχολούμαι με Μαθηματικά και Φυσική οπότε για να εκφέρω τέτοια κρίση πρέπει να έχω δεδομένα στατιστικά.
Σας έχει επηρεάσει η οικονομική κρίση στον τρόπο γραφής σας;
Στη Χούντα οι συγγραφείς είχαν παγώσει. Τα κείμενά τους ήταν ερμητικά και συμβολικά. Τώρα, η απροσδόκητη φτώχεια της χώρας τούς έχει στρέψει σε υπαρξιακά ερωτήματα, δεν παγώσαμε μόνο από τον αμοραλισμό των ηγεσιών, αλλά και από την ακραία ατομικιστική συμπεριφορά των πολιτών. Κατέρρευσαν οι αξίες, οι ιδεολογίες, οι ίδιοι οι άνθρωποι.
Σε νεαρή ηλικία ανακαλύψατε ότι έχετε το ταλέντο της συγγραφής ή μεγαλώνοντας και ωριμάζοντας;
Στο τότε γυμνάσιο, όταν άκουσα εκστασιασμένο το φιλόλογο μας να απαγγέλλει το στιχούργημα του Σολωμού: «Ροδοστεφάνωτα/ασπροντυμένα/τα κατεβάσανε/αγκαλιασμένα/μέσα στην ύστερη/λησμονιά», κατάλαβα ότι η μοίρα μου είναι η λογοτεχνία.
Τι θυμάστε από την εποχή που κάνατε ραδιόφωνο παρουσιάζοντας την εκπομπή «Ο Κόσμος του Βιβλίου». Τι κρατάτε μέσα σας αλησμόνητο από εκείνη την εποχή;
Θυμάμαι έναν ηθοποιό που έβαλα να διαβάσει από βιβλίο για ψάρια. Απίστευτο, το διάβασε με στόμφο και θεατρικότητα. Ξέρεις, του είπα μετά, οι τσιπούρες προκαλούν αυτή τη συγκίνηση μόνο αν τις τρως ψητές.
Πώς αξιολογείτε τον εαυτό σας μετά από τόσα χρόνια ως συγγραφέα;
Έκανα ό,τι μπορούσα για να αφορούν τα γραμμένα κι άλλους ανθρώπους. Το μέλλον θα δείξει.
Με τι κριτήρια μπορεί κάποιος να γίνει ένας επιτυχημένος συγγραφέας;
Δεν ξέρω.
Υπάρχουν συνάδελφοι που ξεχωρίζετε, είτε Έλληνες είτε ξένους;
Δεν έχουν νόημα τα ονόματα. Ίσως η ερώτηση να προκαλούσε απάντηση, αν ζητούσε «ποια έργα ξεχωρίζω».
Ποια είναι η σχέση σας με το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης;
Το facebook είναι καθημερινή μου απασχόληση. Μαθαίνω, πληροφορούμαι, και βεβαίως με συγκινούν πάντα όσοι εύχονται «Καληνύχτα, Καλό ξημέρωμα» στους φίλους τους. Αυτή είναι η σημερινή κοινωνικότητα. Ο κόσμος άλλαξε.
Τι να περιμένουμε στους δυο επόμενους τόμους της τριλογίας αυτής;
Ταξίδια στη Βενετία, στην Πράγα, στη Βιέννη όπου έζησε ο Ρήγας Φεραίος και όπου -στα μουσεία- της υπάρχουν σπάνιες στιγμές της ζωγραφικής. Συν όσα έγιναν εκεί από μεγάλους μουσικούς. Και περιμένουμε τη δράση ενός Αμερικανού καθηγητή της Ψυχιατρικής. Στον τελευταίο τόμο πιστεύω πως η δράση «πετάει» αλλά ας περιμένουμε. Το βιβλίο είναι γραμμένο.
Τι εύχεστε να αποκομίσει κάποιος διαβάζοντας «Το θέατρο της Οικουμένης»;
Περιμένω να του δημιουργηθούν τα ερωτήματα που με παρακίνησαν να γράψω, και κυρίως να διασκεδάσει και να συγκινηθεί.
Η παρουσίαση του βιβλίου θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα, Δευτέρα 15 Οκτωβρίου στις 20:30. [Περισσότερα για την εκδήλωση ΕΔΩ!]
