Αν αναρωτηθούμε ποιά εποχή είναι συνδεδεμένη με το όνειρο, την χαρά αλλά και την παραμυθένια ατμόσφαιρα, τότε με βεβαιότητα θα απαντήσουμε πως είναι η χρονική περίοδος των Χριστουγέννων!
Φέτος, ίσως περισσότερο από κάθε άλλη χρονιά, κόντρα στην δύσκολη πραγματικότητα που απλώνεται γύρω μας, έχουμε ανάγκη να περιπλανηθούμε μέσα στους αστραφτερούς τόπους στους οποίους μεταμορφώνονται δρόμοι, βιτρίνες, μαγαζιά, σπίτια, χωριά και πόλεις. Αυτή η υπέροχη εποχή του χρόνου είναι εδώ λοιπόν ξανά, διαχέεται χαρμόσυνα στην ατμόσφαιρα και μας προσκαλεί να ζήσουμε και εμείς το δικό μας παραμύθι.
Γιορτινές εκδηλώσεις αλλά και έθιμα ανά τον κόσμο συνεισφέρουν ιδανικά σε αυτή την μαγευτική ατμόσφαιρα των Χριστουγέννων. Άλλωστε αυτό προσφέρουν τα Χριστούγεννα: Μία ανακουφιστική και αναζωογονητική δραπέτευση από την πεζή καθημερινότητα. Η συμμετοχή σε πρωτότυπα και άλλοτε ιδιόρρυθμα ή περίεργα έθιμα που διαδραματίζονται σε διαφορετικές χώρες του κόσμου, αποτελούν πρώτης τάξεως ευκαιρία για απόδραση από την ρουτίνα που ενδεχομένως καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε.
Πάμε λοιπόν να ταξιδέψουμε ανά τον κόσμο και να γνωρίσουμε αυτά τα χριστουγεννιάτικα έθιμα!
Νορβηγία: Μάγισσες και ιπτάμενες σκούπες
Σύμφωνα με την ελληνική λαογραφία, τα Χριστούγεννα είναι η εποχή που υποδεχόμαστε τους καλικάντζαρους. Ωστόσο στην Νορβηγία υπάρχει μία πιο ερεβώδης εκδοχή αυτού του μύθου! Συγκεκριμένα, την Παραμονή των Χριστουγέννων δαιμονικά πνεύματα, μοχθηρές μάγισσες και υποχθόνιες δυνάμεις ξεκινούν ένα κυνηγητό ανεύρεσης σκουπών που συνήθως βρίσκονται τοποθετημένες στις αυλές των σπιτιών. Προκειμένου να πραγματοποιηθούν οι μαγικές τους πτήσεις τις αναζητούν και μόλις τις εντοπίσουν τις κλέβουν. Ως εκ τούτου, οι Νορβηγοί το βράδυ εκείνο, έχουν την συνήθεια να κρύβουν τις σκούπες τους, ώστε να παρεμποδίσουν όλα αυτά τα κακά πνεύματα να πραγματοποιήσουν το έργο τους. Έτσι θα αποφύγουν τις επικίνδυνες επισκέψεις τους και θα αποτρέψουν το ενδεχόμενο κακό!
Τσεχία: Ραντεβού στον αέρα
Η παραμονή των Χριστουγέννων είναι και ημέρα μίας ιδιαίτερης ιεροτελεστίας για τις ανύπαντρες γυναίκες. Σύμφωνα με το έθιμο, το πρωί της παραμονής, οφείλουν να σταθούν όρθιες με την πλάτη τους στραμμένη προς την πόρτα του σπιτιού. Έπειτα πετάνε ένα παπούτσι τους στον αέρα. Αν το παπούτσι κάνει την προσγείωσή του με την μύτη προς την πόρτα, τότε τα χαρμόσυνα νέα είναι πως η κοπέλα θα ενωθεί με τα δεσμά του γάμου την νέα χρονιά. Αν όμως το τακούνι του παπουτσιού είναι εκείνο που κοιτάει προς την πόρτα, τότε ο γάμος δεν θα έρθει με τη νέα χρονιά!
Ουκρανία: Ο ιστός της αράχνης αντεπιτίθεται
Στην Ουκρανία συναντάμε τον δημοφιλή μύθο μίας χήρας. Απεγνωσμένη από την ένδειά της και μη μπορώντας να εξασφαλίσει τα απαιτούμενα χρήματα ώστε να στολίσει το χριστουγεννιάτικο δέντρο, ξάπλωσε το βράδυ απογοητευμένη και ονειρευόταν να πραγματοποιηθεί αυτή η επιθυμία της. Όταν ξύπνησε το πρωί, το όνειρό της αυτό έγινε πραγματικότητα! Παρατήρησε μία υπερκινητική αράχνη να υφαίνει με τόσο μαεστρία τον ιστό της επάνω στο χριστουγεννιάτικο δέντρο που πλέον έμοιαζε ιδανικά στολισμένο. Από τότε οι Ουκρανοί συνηθίζουν να κατασκευάζουν έναν αυτοσχέδιο ιστό αράχνης και να τον κρύβουν επιμελώς σ’ ένα σημείο του δέντρου. Εκείνος που θα τον εντοπίσει θα έχει και μια τυχερή χρονιά! Δείγμα καλοτυχίας θεωρείται επίσης αν βρεθεί τυχαία και ιστός αυθεντικής αράχνης επάνω στο δέντρο. Παραλλαγές του μύθου επίσης υφίστανται στην χώρα, με τον μύθο να αναφέρει μία φτωχή οικογένεια η οποία αδυνατούσε να στολίσει το χριστουγεννιάτικό της δέντρο. Μία αράχνη όμως το διακόσμησε με το ιστό της ο οποίος έπειτα μετατράπηκε με ένα μαγικό τρόπο σε χρυσό και ασήμι!
Πορτογαλία: Το σερβίτσιο των εκλιπόντων
Στην Πορτογαλία το έθιμο προστάζει το σερβίρισμα του χριστουγεννιάτικου δείπνου να σερβίρεται το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων. Το επόμενο πρωί όμως οι Πορτογάλοι συνηθίζουν να τοποθετούν επιπλέον σερβίτσια στο γιορτινό τους τραπέζι. Γιατί το κάνουν αυτό; Για να τιμήσουν τις εκλιπούσες ψυχές των νεκρών! Με αυτόν τον τρόπο προσφοράς φαγητού προς τους αγαπημένους τους που έχουν φύγει πια από την ζωή, θεωρούν πως θα έχουν την ευλογία τους, ώστε να έχουν ένα ευτυχισμένο νέο έτος.
Γερμανία: Νυχτερινός επισκέπτης
Στην Γερμανία η περίοδος πριν τα Χριστούγεννα είναι ιδιαίτερα σημαντική. Το γιορτινό κλίμα είναι διάχυτο και γίνεται αντιληπτό μέσα από τις χριστουγεννιάτικες αγορές στο κέντρο κάθε πόλης, τους στολισμούς, τα λαχταριστά μπισκότα και κέικ, τα μπαχαρικά με το γλυκό κρασί, στοιχεία τα οποία συνοδεύουν μοναδικά τους πάγκους της χριστουγεννιάτικης αγοράς. Στις 6 Δεκεμβρίου γιορτάζεται ο Ζανκτ Νίκολαους (ο Άγιος Νικόλαος), αντίστοιχος άγιος με τον Άγιο Βασίλειο ο οποίος συνδέεται επίσης με τα δώρα. Σύμφωνα με την λαογραφία της χώρας, τα παιδιά τοποθετούν την νύχτα της 5ης Δεκεμβρίου τα παπούτσια τους έξω από το σπίτι τους. Αν την επόμενη μέρα βρουν μέσα σε αυτά γλυκά και καραμέλες, αυτό σημαίνει πως ήταν καλά παιδιά καθ’ όλη την διάρκεια της χρονιάς. Αν όμως δεν ήταν, τότε αντί για γλυκά θα βρουν κλαδάκια και βέργες, μήνυμα πως θα πρέπει να συνετιστούν και να είναι περισσότερο φρόνιμα!
Ιταλία: Ιπτάμενα έπιπλα, φάτνες και η διάσημη La Befana
Οι γείτονές μας Ιταλοί ανήμερα των Χριστουγέννων έχουν το έθιμο να ξεφορτώνονται έπιπλα που πλέον δεν τα χρειάζονται ή τα θεωρούν πια παλιά και άχρηστα. Με αυτόν τον τρόπο ξορκίζουν την κακή τύχη και ταυτόχρονα θεωρούν ότι έτσι θα απαλλαγούν από τα προβλήματα που τους ταλανίζουν. Το σύνθημα για την εκκίνηση των εορτασμών των Χριστουγέννων δίνεται από ένα κανόνι που βρίσκεται στην αιώνια πόλη, την Ρώμη. Την παραμονή των Χριστουγέννων τα μικρά παιδιά έχουν την συνήθεια να ντύνονται βοσκοί, τραγουδάνε χαρωπά τα κάλαντα, επισκέπτονται τα γειτονικά σπίτια και δέχονται με χαρά κεράσματα με γλυκά, ξηρούς καρπούς και φυσικά χρήματα! Ένα ακόμα δημοφιλές έθιμο της χώρας, σχετίζεται με ένα είδος διαγωνισμού της πιο εντυπωσιακής φάτνης. Σε κεντρικές πλατείες πραγματοποιείται αυτός ο πρωτότυπος διαγωνισμός, ώστε να αναδειχθεί η πιο θελκτική φάτνη. Αργότερα το βράδυ, το επονομαζόμενο «appo» δηλαδή το κούτσουρο των Χριστουγέννων καίγεται στην πυρά, ενώ το «Λυχνάρι της Μοίρας» ακολουθεί και με την σειρά του προσφέρει διάφορα δώρα στον κόσμο που παρακολουθεί και συμμετέχει στους εορτασμούς. Φτάνοντας στις 6 Ιανουαρίου, την παραμονή, τα παιδιά αναμένουν με αγωνία την «La Befana», μία ηλικιωμένη γυναίκα η οποία πετάει πάνω σε μια φθαρμένη σκούπα. Εκείνη αναζητά τον νεογέννητο Ιησού Χριστό και ώσπου να τον συναντήσει θα προσφέρει στα φρόνιμα παιδιά που την περιμένουν γλυκά, καραμέλες, αποξηραμένα φρούτα ή μικρά παιχνιδάκια. Σε όσα όμως δεν ήταν και τόσο υπάκουα και φρόνιμα, στις ειδικά κρεμασμένες κάλτσες πάνω στο τζάκι τους ή σε κάποιο κοντινό παράθυρο, δυστυχώς θα τις βρουν γεμάτες όχι με δώρα, αλλά με κάρβουνο ή σκόρδο!
Ισλανδία: Ζωηρά ξωτικά που ενσαρκώνονται σε φαρσέρ
Η Ισλανδία με την πλούσια λαογραφία της συμπεριλαμβάνει τους Yule Lads (13 στο αριθμητικό σύνολο). Πρόκειται για ορεινούς χαρακτήρες που θυμίζουν ξωτικά. Κατά την διάρκεια των Χριστουγέννων ξεκινούν τις επισκέψεις τους. Ακολουθώντας αυτόν τον παραδοσιακό μύθο, σχηματίζονται ομάδες φαρσέρ με σκοπό να παρενοχλήσουν τον κόσμο. Υποδυόμενοι αυτά τα ζωηρά αλλά χαριτωμένα πλάσματα, λειτουργούν ανάλογα με τα περιγραφικά ονόματα που τους έχουν δοθεί τα οποία υποδηλώνουν και τον αγαπημένο τους τρόπο παρενόχλησης! Συνήθως οι ιστορίες τους απευθύνονται σε μικρά παιδιά και διαδίδονται ώστε να τα συνετίσουν για καλή συμπεριφορά. Αφήνουν δωράκια σε παπούτσια που έχουν τοποθετήσει παιδιά σε περβάζια παραθύρων ή αδιάφορα αντικείμενα, αν το παιδί ήταν ανυπάκουο κατά την διάρκεια της χρονιάς. Οι φαρσέρ ωστόσο που τους υποδύονται, συνηθίζουν να πραγματοποιούν μικρές φάρσες και αστεία πειράγματα στους κατοίκους, ενισχύοντας την γιορτινή ατμόσφαιρα!
Ιρλανδία: Τα αναμμένα κεριά της προσμονής
Το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων, εκείνα τα παράθυρα των σπιτιών τα οποία βλέπουν προς τον δρόμο, φωτίζονται από ένα κερί που ανάβει επάνω στο περβάζι. Το έθιμο αυτό με το αναμμένο κερί συμβολίζει το γλυκό καλωσόρισμα προς τα πρόσωπα της Παναγίας και του Ιωσήφ οι οποίοι την συγκεκριμένη νύχτα αναζητούν με απόγνωση ένα κατάλυμα, ώστε να έρθει στην ζωή ο Ιησούς!
Σλοβακία: “Loksa” το φαγητό που εκτοξεύεται
Ένα ακόμα ιδιόρρυθμο έθιμο έχουν οι Σλοβάκοι. Την Παραμονή των Χριστουγέννων-πριν ξεκινήσει ο δείπνος-ο αρχηγός της εκάστοτε οικογένειας βουτάει ένα κουτάλι μέσα στο παραδοσιακό πιάτο της χώρας (το επονομαζόμενο Loksa , φτιαγμένο από σπόρους παπαρούνας, ψωμί και νερό). Έπειτα την ποσότητα που έχει μαζέψει στο κουτάλι αυτό, την εκτοξεύει στο ταβάνι του σπιτιού. Σύμφωνα με το έθιμο, όσο μεγαλύτερη ποσότητα φαγητού εκτοξευτεί και κολλήσει στο ταβάνι, τόσο πιο πλούσια θα είναι η σοδειά την χρονιά που έρχεται!
Βουλγαρία: Πλούσια δείπνα και αόρατοι επισκέπτες
Στην γειτονική μας Βουλγαρία το γιορτινό τραπέζι πρέπει να συμπεριλαμβάνει δώδεκα διαφορετικά φαγητά, όσοι δηλαδή και οι μήνες του χρόνου. Ο αριθμός επίσης των ατόμων που κάθονται γύρω από το τραπέζι οφείλει να είναι μονός και όχι ζυγός. Σύμφωνα με την παράδοση, όσα περισσότερα πιάτα με φαγητό βρίσκονται τοποθετημένα επάνω στο τραπέζι, τόσο πιο πλουσιοπάροχη θα είναι η νέα χρονιά. Ακόμα, όσο διαρκεί το χριστουγεννιάτικο δείπνο, δεν επιτρέπεται να σηκωθεί κανείς από το τραπέζι. Όταν το δείπνο φτάσει στο τέλος του, τα πιάτα παραμένουν τοποθετημένα επάνω στο τραπέζι. Γιατί συμβαίνει αυτό; Το έθιμο αναφέρει πως τα πνεύματα των νεκρών θα επισκεφθούν αργότερα το εορταστικό δείπνο και θα ολοκληρώσουν το απολαυστικό γεύμα με ό,τι έχει περισσέψει!
Ελλάδα: Χριστουγεννιάτικα καράβια, μεταμφιέσεις και φωτιές
Φτάσαμε στην τελευταία μας στάση, την χώρα μας. Μπορεί η Ελλάδα να κατακλύζεται επίσης με Χριστουγεννιάτικα δέντρα απ’ άκρη σ’ άκρη (έθιμο το οποίο διαδόθηκε την εποχή του Όθωνα), το ελληνικό όμως έθιμο της εποχής προστάζει το στόλισμα καραβιών. Επειδή οι Έλληνες ανέκαθεν ήταν ναυτικός λαός, ο στολισμός στα καράβια ήρθε σαν φυσικό επακόλουθο, ειδικά στις παραθαλάσσιες περιοχές. Σε παλιότερες εποχές, τα παιδιά που τραγουδούσαν τα κάλαντα, συνήθιζαν να έχουν μαζί τους ένα μικρό καραβάκι ώστε να το γεμίσουν οι νοικοκυραίοι με μελομακάρονα και κουραμπιέδες. Σε κάποια χωριά κρεμάνε στις εξώπορτες ένα ιδιότυπο χριστουγεννιάτικο στεφάνι με πλεξούδες από σκόρδα, μαζί με μικρά γαρύφαλλα, ώστε να ξορκίσουν το «κακό μάτι» και να επικρατήσει τύχη και ευημερία. Η Βόρεια Ελλάδα βρίθει από άτομα που μεταμφιέζονται την περίοδο των Χριστουγέννων (Μωμόγεροι κ.α.) αναπαράγοντας ένα είδος παραδοσιακού λαϊκού θεάτρου. Κινούνται όλη την περίοδο των Χριστουγέννων, τραγουδώντας κάλαντα ή ευχετικούς στίχους, προσδοκώντας τύχη για την νέα χρονιά που πλησιάζει. Τέλος στην Πέλλα με το έθιμο της «Κόλιντα Μπάμπω», το βράδυ της 23ης Δεκεμβρίου οι κάτοικοι συνηθίζουν να ανάβουν φωτιές. Το έθιμο αυτό συμβολίζει την σφαγή των νηπίων από τον Ηρώδη και ταυτόχρονα λειτουργεί ως μέσο προφύλαξης και απώθησης δυσάρεστων γεγονότων που ενδεχομένως επιφυλάσσει η νέα χρονιά!
Από όλα αυτά τα ξεχωριστά έθιμα, γίνεται αντιληπτό πως τα Χριστούγεννα αποτελούν μία ισχυρή γέφυρα η οποία ενώνει όλους τους λαούς. Μία ευλογημένη γέφυρα που συνδέει τον κόσμο ολόκληρο σε μία σαρωτική συνωμοσία αγάπης. Το μήνυμά της γέννησης του Χριστού εμφατικά δηλώνει πως δεν είμαστε μόνοι. Η ανθρωπότητα είναι μία τεράστια οικογένεια, έτοιμη να μας αγκαλιάσει. Αρκεί να αφεθούμε στην μαγεία των ημερών και την αγάπη που απλόχερα εκπέμπουν!
Διαβάστε και άλλα άρθρα μου πατώντας πάνω στον σύνδεσμο που ακολουθεί: https://mikrofwno.gr/author/nikolasgiovanoulis/
